Vakyapadiyam

SR No.: 004628
Original Sutra Author: Bhartuhari
Author: Jaydev M Shukla
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 1984
Total Pages: 770
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Grammar, & Philosophy
File Size: 15 MB

Page 196

ખીજુ કાંડ
दर्शन सलिले तुल्य मृगतृष्णादिदर्शनैः । भेदातु स्पर्शनादीनां न जलं मृगतृष्णिका ॥ २८७॥
જળનું દર્શન મૃગજળ વગેરેના દર્શીન જેવુ જ હાય છે. પરંતુ સ્પ વગેરેની ભિન્નતાને કારણે મૃગજળ જળ નથી. (૨૮૭)
“જળમાં (પદાર્થનું) દર્શન મૃગતૃષ્ણુિકામાં (તેના) દર્શીન જેવુ જ હાય છે' એવા પહેલી પક્તિના અનુવાદ કરી શકાય.
यदसाधारण कार्य प्रसिद्ध रज्जुसर्पयोः ।
तेन भेदपरिच्छेदस्तयोस्तुल्येऽपि दर्शने ॥ २८८॥
દોરડુ અને સાપના દેખાવ સરખા હોવા છતાં દરેકનું જે અસાધારણ કાય જાણીતું છે તેના વડે બંનેના ભેદને નિશ્ચય થાય છે. (૨૮૮)
प्रसिद्धार्थविपर्यासनिमित्त यच्च दृश्यते ।
यस्तस्मालक्ष्यते भेदस्तदसत्यं प्रचक्षते ॥ २८९ ॥
જાણીતા પદાર્થથી જુદા સમજાતા એવા પદાર્થનું જે દ્રષ્ટિદોષરૂપી નિમિત્ત પ્રાપ્ત થાય છે તેને કારણે જે દ્રવ્યભેઢ દેખાય છે તેને અસત્ય કહ્યો છે. (૨૮૯) यच्च निम्नोन्नत' चित्रे सरूप पर्वतादिभिः । न तत्र प्रतिघातादि कार्य तद्वत्प्रवर्तते ॥ २९०॥
૧૪૭
ચિત્રમાં પર્વતે જેવી જે ઊ'ચીનીચી સ્થિતિ દેખાય છે ત્યાં તે પતની જેમ પ્રતિરોધ વગેરે કાય થતુ નથી. (૨૯૦)
स्पर्शप्रबन्धो हस्तेन यथा चक्रस्य सन्ततः ।
न तथालातचक्रस्य विच्छिन्नं स्पृश्यते हि तत् ॥ २.९१ ॥
જેમ (સાચા) ચક્રની સાથે હાથને સતત સ્પર શકય છે તેમ અલાતચક્ર સાથે (તેવા સ્પ) શકય નવી. વિચ્છિન્ન એવુ તે ચક્ર સ્પર્ધાના વિષય બને છે.(૨૯૧) वप्रप्राकारतल्पैश्च स्पर्शनावरणे यथा ।
नगरेषु न ते तद्वद्गन्धर्वनगरेष्वपि ॥ २९२॥
સાચાં નગરામાં તેમના કોટ, કિલ્લા અને શિખરે સાથે સ્પર્શે અને તેમના વડે રક્ષણ જેમ શક્ય છે તેમ જાદુઈ નગરામાં તે શકચ નથી. (૨૯૨)
मृगपश्वादिभिर्यावान्मुख्यैरर्थः प्रसाध्यते ।
तावान्न मृन्मयेष्वस्ति तस्मात्ते विषयः कनः ॥ २९३॥
સાચાં હરણાં, અને (બીજા) પશુએ વડે જેવુ... પ્રયેાજન સિદ્ધ થાય છે તેવુ માટીનાં બનાવેલાં તે (હરણાં અને પશુઓ) થી થતું નથી. તેથી તે માટીનાં હરણાં વગેરેના વાચક શબ્દો ર્ પ્રત્યયના વિષય અને છે. (૨૯૩)