________________
વાય૫દીય
सैषा संसारिणां संज्ञा बहिरन्तश्च वर्तते ।
तन्मात्रामव्यतिकान्तं चैतन्यं सर्वजातिषु ॥१३४॥ (બધા) સંસારી જનનું તે ચૈતન્ય છે. તે શરીરની બહાર અને અંદર રહેલું છે. સર્વ જાતિએનું ચૈતન્ય તેની શકિતનું અતિક્રમણ કરતું નથી. (૧૩)
अर्थक्रियासु वाक् सर्वान्समीयति देहिनः ।
तदुत्क्रान्तौ विसंज्ञोऽयं दृश्यते काष्ठकुड्यवत् ॥१३५॥ બધાં અથકાર્યોમાં વાણી જ બધા શરીરધારીઓને પ્રેરે છે. તેની ગેરહાજરીમાં આ (જાત) લાકડાના ટુકડા જેવું અથવા ઠીકરા જેવું ચેતનહીન દેખાય છે.
(१३५) * भेदोद्माहविवर्तेन लब्धाकारपरिग्रहा।
आम्नाता सर्वविद्यासु वागेव प्रकृतिः परा ॥१३६॥ (ગાયઆદિ) ભેદેના સ્વીકારરૂપ આભાસને કારણે જુદા જુદા આકાર પ્રાપ્ત કરનારી તે વાણીને જ બધી વિદ્યાઓમાં પરા પ્રકૃતિ કહે છે. (૧૬)
स२पाव। भेदा: गवादयः तेषामुद्ग्राहः स्वीकारः । तदात्मको यो विकल्पो भेदः तेन लब्धाकारपरिग्रहो यया । यतश्च भावानामाकारपरिग्रहेण परा प्रकृति: विवर्तते तच्चैतन्यात्मना परिणमत इति वाक्चैतन्ययोरभेद:/-पद्धतिः
* एकत्वमनतिक्रान्ता वाड्-नेत्रा वाड्:निबन्धना ।
पृथक्प्रत्यवभासन्ते वाग्विभागा गवादयः ॥१३७॥ (પરાવાફ સાથે) એકવ નું અતિક્રમણ નહિ કરનારા, વાણીરૂપી નેત્રવાળા, વાણીરૂપી સાધનવાળા, વાણી વડે વિભક્ત બનતાં ગાયઆદિ શબ્દો અને અર્થે) भिन्न भिन्न समय छे. (13७)
ગાય આદિ શબ્દ અને તેમના અર્થો વાણી વડે અભિવ્યક્ત બને છે. વાણી તેમનું નેત્ર અર્થાત્ સાધન છે. વાણી તેમનું નિબંધન અર્થાત્ નિમિત છે. વાણી તેમને વિભક્ત દર્શાવે छ. "ते अर्थरूपाः शब्दरूपाश्च पदार्था वचनान्नीयत इति । अर्थास्तावद्वाचो विवर्तत्वात्तन्निबन्धनाः । शब्दा अपि वावमथरूपापन्नां प्रतिपादयन्तीति तन्निबन्धना: । अभिन्नवाचो विभागा: गवादय शब्दा अर्थाच भिन्ना अपि वागात्मतां नातिकामन्तीत्याह ।
* षड्द्वारा षडधिष्ठानां (षट्प्र)बोधां षडव्ययाम् । ते मृत्युमतिवर्तन्ते ये वै वाचमुपासते ॥१३८॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
