Nyayamanjari Part 4

SR No.: 004626
Original Sutra Author: N/A
Author: Nagin J Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 1989
Total Pages: 332
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Philosophy
File Size: 18 MB

Page 158

સિદ્દઘને સાધ્યને માટે કહેવામાં આવે છે એ મીમાંસક મતનું ખંડન
૧૪૧
પરસ્પરસંબંધ સિદ્ધ થાય છે. તેથી, પરસ્પરપદસંબંધ એ કાર્ય કષજન્ય છે એ જે નિયમ કહેવાય છે તે કેવળ કલ્પનાની નીપજ છે, પ્રમાણગમ્ય નથી,
276. यत्तु भूतभव्यसमुच्चारणे भूतं भव्यायोपदिश्यत इत्ययमपि न सार्वत्रिको नियमः, विपर्ययस्यापि 'व्रीहीन् प्रोक्षति' इत्यादौ दर्शनात् । अलं वा दर्शपूर्णमासप्रकरणनिवेशानुज्झितकार्यमुखप्रेक्षणदैन्येन ब्रीहिप्रोक्षणोदाहरणेन ।
276. સિધ અને સાધ્યના સોચ્ચારણમાં સિદ્ધને સાધ્યના માટે કહેવામાં આવે છે એમ જે તમે કહો છો તે પણ સાર્વત્રિક નિયમ નથી, કારણ કે “ત્રોઢિન વૃક્ષતિ (‘ત્રીહિને પાણી છાંટે છે') વગેરેમાં ઊલટું દેખાય છે. પ્રિોક્ષણ એ સાધ્ય છે, ત્રી હિ એ સિદ્ધ છે અને પ્રેક્ષણ વ્રીહિને માટે છે.) અથવા દર્શપૂર્ણમાસયાગના પ્રકરણમાં આવવાને કારણે કાર્ય. મુખપ્રેક્ષણરૂપ હૈ જેણે ત્યાગ્યું નથી એવા વીહિપ્રક્ષણના ઉદાહરણને રહેવા દે, દિશપૂણમાસ યાગ એ પ્રધાન કમ છે, વહિ એ પ્રધાન કમ માટે છે અને પ્રેક્ષણ એ વ્રીહિ માટે છે, એટલે પ્રેક્ષણ પણ અંતે તો એ પ્રધાન કર્મ માટે જ ગણાય. એટલે વીહિપ્રેક્ષણના ઉદાહરણને રહેવા દઈ એ.]
277. “મારા જ્ઞાતિ: તિ તુ સિદ્ધપૂર ga સાથોશઃ | FUત્ર લાર્મ किञ्चित् साध्यं प्रधानमुपदिश्यते, अधिकाराश्रवणात् । न च विश्वजिदादिवदधिकारकल्पना काचिदुपपद्यते । न च कर्मप्रवृत्तिहेतुत्वमात्मज्ञानस्येति वक्ष्यामः ।
277, “આમા જ્ઞાત થવો જોઈ એ' એ સિદ્ધપરક સાપદેશ છે (અર્થાત્ સિદ્ધ માટે સાધ્યને ઉપદેશ છે), કારણ કે અહીં કેઈ પણ પ્રધાન કમને ઉપદેશ નથી. અહીં કોઈપણ પ્રધાન કમને ઉપદેશ નથી કારણ કે અહી ફલ જણાવનાર અધિકારવાનું સાક્ષાત શ્રવણ નથી અને વિશ્વજિત યાગમાં જેમ ફેલ જણાવનાર અધિકારવાયની કપ કરાય છે તેવી કલ્પના કરવી પણ ઘટતી નથી. વળી, આત્મજ્ઞાનનું કર્મ પ્રવૃત્તિમાં હેતુપણું નથી એ અમે જણાવીશું. [આત્મા નિત્ય છે એવું આત્મસ્વરૂપજ્ઞાન માણસને ન હોય તો તે યાગાદિકમમાં પ્રવૃત્ત ન થાય. માટે રમાત્મજ્ઞાન યાગાદિ કમ"પ્રવૃત્તિનું કારણ છે. આ માન્યતાન' ખંડન નવમા આહ્નિકમાં જયંતે કર્યું છે.]
" 278. થેવાત્સ્વગૅત્રાત્ gવ, રાધારિરપના પ્રમત | તમાપટ્ટतपाप्मत्वादिगुणयुक्तात्मवरूपनिष्ठत्वमेव तत्रावतिष्ठते । तस्मिन्नवगते पुरुषान्तरप्रार्थनान्यानुपपत्तेः स एव ह्युत्तमः पुरुषार्थः । स च सिद्ध एव, न साध्यः । यत्नस्तु कृतबुद्धीनामविद्योपरमायैवेति व्याचक्षते ।।
278. [મય મામા દયો નિરિત્રાતઃ ' થી માંડી ‘gવું વર્તન રાવસાચુs રોજmમિકંવર 8 ઉ1 Ta” છાંટો. ૮.૧પ-૧ એ અર્થવાદમાંથી અપુનરાવૃત્તિકામવાળ અધિકારી પ્રાપ્ત થાય છે એમ કહી શકાય નહિ, કારણ કે અર્થવાદ. એ અર્થવાદ જ છે તે અધિકારીની કલ્પના કરાવવા સમય નથી. નિષ્કર્થ એ કે અપહતભા આદિ