________________
૫૦
કસિદ્ધાન્ત : રૂપરેખા અને પ્રૌઢ ગ્ર કર્મના ઉદય માટે જાણે વરસાદ ન હોય એવું નિષેકનું સ્વરૂપ છે. નિષેકની પહેલી ઉદયાવલિકામાં કર્મને માટે સમુદાયમેટે જ જેસબંધ ધરસે છે. પછી જેમ જેમ વખત જતે જાય તેમ તેમ ધસારો મંદ પડતું જાય છે. કઈ નાટક કે ચલચિત્ર પહેલી વાર જૂ થાય ત્યારે લોકેનો એટલે દરેડો શરૂઆતમાં પડે છે એટલે આગળ ઉપર થેડે જ ચાલુ રહે છે ?
નિષેક દરમ્યાન ઉદયમાં આવેલા કર્મના જથ્થાઓના સમૂડને આકાર ગાયના પૂછડા જેવું હોય છે.
ઉદયાવલિકામાં પ્રવેશેલા કર્મ ઉપર કઈ પણ કરણ અસર કરી શકતું નથી.
ઉદીરણા અને આગાલ – સામાન્ય રીતે કર્મને અબાધાકાળ પૂરો થાય એટલે એ જાણે જાગે—એ ઉદયમાં આવે પરંતુ એને વહેલું પણ જગાડી શકાય. એના નિયત કાળ પૂર્વે પણ એને ઉદયમાં લાવી શકાય. આમ જે કર્મને નિયત કાળ પૂર્વે ફળદાયી બનાવાય તેને “ઉદીરણું” કહે છે. એને વિપાક-ઉદીરણા પણ કહે છે.
બૌદ્ધ દર્શનમાં પણ આવી હકીકત છે કેમકે એમાં જેને વિપાક-કાળ નિયત છે એવાં કર્મોનો તેમ જ એથી વિપરીત જાતનાં કર્મોનો ઉલ્લેખ છે.
વ્યવહારમાં પણ આપણે આવી પરિસ્થિતિ જોઈએ છીએ. દા. ત. કેરીને જલદી પકવવી હોય તો તેમ બની શકે છે.
Jain Education International 2010_05 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
