________________
કર્મસિદાતઃ રૂપરેખા અને પ્રૌઢ મળે
આ આઠ પ્રકૃતિબન્ધના પ્રકારે છે. એના ઉપપ્રકારની સંખ્યા અનુક્રમે નીચે મુજબ છે :
૫, ૯, ૨, ૨૮, ૪, ૪૨, ૨ અને ૫. આમ એકંદરે ૯૭ ઉપપ્રકારે છે.
“નામ” કર્મના ૪રને બદલે ૧૦૩ ભેદે પણ ગણાવાય છે. આ કર્મની ૪૨ પ્રકૃતિઓના ચાર વર્ગ પડાય છે: (૧) ૧૪ પિડ-પ્રકૃતિએ, (૨) ત્રદશક, (૩) સ્થાવરદશક અને (૪) ૮ પ્રત્યેક પ્રકૃતિએ.
પ્ર. ૧૦ : કર્મને કહે કે પ્રકાર એ બાંધનારના કઈ કઈ શક્તિને–એના કયા કયા ગુરુનો ઘાતક કે હાનિકર્તા કે અવરોધક છે?
ઉત્તર : પ્રત્યેક કર્મ એ સંસારી આત્માના સ્વરૂપને બાધક છે– અવરોધક છે. સંસારી આત્માની ઓછી કે વત્તી ખાનાખરાબી કરવામાં એને હાથ છે. કોઈ કેઈ કર્મ આત્માના મૂળ ગુણે ઉપર તરાપ મારે છે. જેમકે “જ્ઞાનાવરણ કર્મ એ આત્માના વિશેષ બેધરૂપ ગુણને લગભગ સર્વીશે ઘાતક છે. એ એના જ્ઞાનના પ્રકાશના આવરણની ગરજ સારે છે.
“દર્શનાવરણ” કર્મ આત્માના સામાન્ય બોધને ઘાતક છે.
મેહનીય કર્મ આત્માને મેહમુગ્ધ બનાવે છે. એ એની સાચી શ્રદ્ધા ઉપર પાણી ફેરવે છે અને સવર્તન કરતાં એને અટકાવે છે.
અંતરાય” કર્મ સંસારી આત્માનો દાન દેવામાં, લાભ મેળવવામાં, ભેગ અને ઉપગ ભેગવવામાં તેમ જ પિતાનું સામર્થ્ય પ્રગટ કરવામાં વિનરૂપ છે.
Jain Education International 2010_05 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
