Page Text
________________
શાસનપ્રભાવક
૮ પઉમચરિય' ’ની પ્રશસ્તિમાં આચાર્ય વિમલસૂરિજીની ગુરુપર પરા મળે છે, એ પ્રમાણે આચાર્ય વિમલસૂરિ નાઇલકુળના આચાર્ય રાહુના પ્રશિષ્ય અને આચાર્ય વિજયસૂરિના શિષ્ય હતા. નાઇલકુળ, નાગિલકુળ અને નાગેન્દ્રગચ્છ એક જ છે. પ્રારંભમાં કુળસંજ્ઞાથી પ્રસિદ્ધ આ ગણ કાલાંતરે ગચ્છ કહેવાયે.. નાઈલકુળ કે નાગેન્દ્રકુળના સંબધ શ્રી વજ્રસેનસૂરિના શિષ્ય નાગેન્દ્રસૂરિ સાથે છે. ‘ પઉમચરિય' ગ્રંથમાં શ્વેતાંબર અને દિગંબર અને માન્યતાઓનું વર્ણન જોવાથી શ્રી વિમલાચાર્ય ને યાપનીય સંઘના માનવામાં આવ્યા છે. તેમની અને તેમના માતા-પિતાની માહિતી મળતી નથી. આચાર્ય વિમલસૂરિએ રચેલ પઉમચરિય' ગ્રંથ તેમના અત્યુત્તમ વ્યક્તિત્વના પરિચાયક છે. આ ગ્રંથમાં આપેલી સામગ્રી પ્રમાણે આચાય વિમલ ઉદાર વિચારવાળા અને સત્ત્વયાત્મક વૃત્તિવાળા હતા.
6
૧૭૬
આચાય. વિમલસૂરિએ ‘ પઉમરિય’ અને ‘હરિવ’શચિરય' નામના ચરિત્રગ્રંથા રચ્યા છે. એકમાં રામાયણનું અને બીજામાં મહાભારતનું વસ્તુદન છે. અને જૈન રામાયણ અને જૈન મહાભારત કહીએ તેા ચાલે. બ ંનેની ભાષા પ્રાકૃત છે. રચનાશૈલી સુંદર ભાવવાહી અને પદબંધ છે. આચાય ઉદ્યોતનસૂરિએ · કુવલયમાલા'માં તેમની આ રચનાની પ્રશસ્તિ કરતાં કહ્યું છે કે-નાસિરું વિમો, વિમરું જો તારિસ દૂર બË । શ્રમયમË જ સસ, સસંવિયં પાચં જ્ઞä ।। અર્થાત્ શ્રી વિમલાંકસૂરિએ જેવા વિમલયશ મેળબ્યા, તેવા વિમલયશને ખીન્ત કાણુ મેળવી શકે ? કારણ કે તેમનું પ્રાકૃતસાહિત્ય પ્રકૃતિદ્યોતક છે, સ્વરથી ગૂ ંથેલુ છે, મધુર સૂરવાળું છે; સરસ છે, અમૃતમય છે, આમેદમય છે. વિમલાંકના વિમલયશને ખીજો કોઈ ન મેળવી શકે તેા શશાંક શેના મેળવી શકે ? ખરેખર, તેમની રચનાશૈલી વિમલતાયુક્ત છે.
પઉમચરિય' : આચાર્ય વિમલસૂરિના રચેલા ચરિત્રગ્ર‘થામાં પઉમચરિય'' ઉપલબ્ધ છે, જે દશ હજાર ક્ષેાકપ્રમાણ છે અને તે ખૂબ જ પ્રસિદ્ધિ પામ્યા છે. ‘ પઉમચરિય’ની રચનાઃ વીરનિર્વાસ. ૧૩૦માં થઈ છે. મરઠ્ઠી પ્રાકૃતના આ ઉત્તમ ગ્રંથ છે. જૈન પુરાણસાહિત્યમાં સથી વધારે પ્રાચીન છે. ભારતીય સાહિત્યમાં ચરિત્રકાવ્યામાં પ્રાકૃત ભાષામાં રચાયેલું આ સપ્રથમ મહાકાવ્ય છે. તેના ૧૧૮ ૫ અને ૭ સ છે. પદ્યસખ્યા ૮૬૫૧ છે. આય છંદમાં રચાયેલી આ લાંખી કાવ્યરચના છે. રામનુ' સપૂર્ણ જીવન સાત સમાં કુશળતાપૂર્વક ગૂંથવામાં આવ્યું છે. રામનું એક નામ પદ્મ છે, તેને આધારે આ કૃતિનું નામ ‘પઉમચરિય’ રાખવામાં આવ્યું છે. આ ગ્રંથમાં શલાકાપુરુષોનું જીવનચરિત્ર પ્રતિપાદન કર્યું હોવાથી આ જૈન પુરાણુગ્રંથ પણ છે. તેના વીશમા પČમાં જૈનમાન્ય ૬૩ શલાકાપુરુષોનાં નામેા જણાવ્યાં છે. શૈલીએ આ ગ્રંથ કાવ્યગુણાથી ભરપૂર છે. રામના જીવનચરિત્રની સાથે તીર્થંકર, ચક્રવર્તી આદિ શલાકાપુરુષો સ'બંધી વિવિધ સામગ્રી આ ગ્રંથમાં છે. જૈનેતર સાહિત્યમાં જે મહત્ત્વ વાલ્મીકિ રામાયણનુ' છે, જૈન સાહિત્યમાં તે મહત્ત્વ પઉમરિય’'નું છે.
C
આચાર્ય વિમલસૂરિના પ્રાકૃત પઉમચરિય' તથા હરિવંશરિય’’ના આધારે દિગંબરાચાય રવષેણે વિ. સં. ૬૩૪માં સ`સ્કૃતમાં, પ્રાકૃતના જ સંવર્ધિત અનુવાદ જેવું, અઢાર હજાર Àાકનુ’· પદ્મચરિત ’, ત્યાર પછી થાડાંએક વર્ષોમાં થયેલા દિગંબર મહાકવિ સ્વયંભૂ તથા
Jain Education International 2010_04
*
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004596 |
| Book Title | Shasana Prabhavaka Shraman Bhagwanto Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 722 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Articles |
| File Size | 47 MB |