________________
ઉત્તર
શરીરવાળા સર્વ જીવો આહારાદિ સંજ્ઞાવાળા થાય. તે આહારનો અભિલાષ તે અક્ષરસ્વરૂપ છે. જે તર્કપ્રધાન શ્રદ્ધાવાળા છે, તેવાને શરીર દ્વારાએ આહારનો અભિલાષરૂપ અક્ષરાત્મ શ્રુતમાં લાવવો. શ્રુત હોય ત્યાં મતિ હોય જ. વિશેષાવશ્યકમાં એક અનુમાન છે. “તUવો' શરીરો જીવોએ જ કરેલાં છે. તે મૂર્તિના વિકાર છે. શરીર વગરનાં જીવો નથી. એકેન્દ્રિય, વિકલેન્દ્રિય, કીડી, મંકોડી, હાથી, ઘોડા, માણસ દરેક પોતપોતાને લાયક ખોરાક લે છે. એકેન્દ્રિય, પૃથ્વી, પત્થર, પાણી, અગ્નિ, વનસ્પતિ પોતપોતાને લાયક ખોરાક મળે તો વધે છે. શાસ્ત્રકાર આહાર આદિકની વ્યાપ્તિ લઈને જીવની વ્યાપ્તિ કરે છે. અક્ષરરૂપ અભિલાષને અનુસરનારી આહાર-સંજ્ઞા છે. એકેન્દ્રિયને રોમથી તેને લાયક વસ્તુ મળી જાય છે, તે આહાર-સંજ્ઞા અભિલાષ અક્ષરાત્મરૂપ હોવાથી શ્રુતરૂપ છે, અને ત્યાં તેની રીતે મતિ માનથી જ પડે (Go to 90 140-141) તેથી મતિ અને બધા જીવોમાં
૧૩૨ પ્રશ્ન મતિ અને શ્રુત સર્વ જીવોને વ્યાપી છે, છતાં અક્ષરનો અનંતમો
ભાગ બધા જીવોને હંમેશા ઊઘાડો છે એમ કેમ કહેવાય
છે?
ઉત્તર
બધા જીવોને આહારાદિ સંજ્ઞાની વ્યાપ્તિથી જીવપણાનું અનુમાન થાય છે અને તે સંજ્ઞા અક્ષરરૂપ અભિલાષને અનુસરવાવાળી છે. એ હેતુથી એ આચાર્યનું તેવા પ્રકારનું કથન અનુમાન કરાય છે. જ્યાં શ્રુત હોય ત્યાં મતિનું વિદ્યમાનપણું અવશ્ય હોય છે, એથી બંનેનું વ્યાપકપણું સિદ્ધ થાય છે.
૧૩૧)
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
