________________
ઉત્તર
‘‘તમારી વાત ઠીક છે પણ નામ અને અસદ્ભાવસ્થાપનામાં તફાવત છે, પણ અસદ્ભાવસ્થાપનામાં નામકરણ જ વિશેષ છે. એથી એ પ્રશ્ન કરવામાં આવ્યો છે.''
વળી અનુયોગદ્વારમાં નામ પ્રાયઃ યાવત્કથિત છે, અને સ્થાપના યાવત્કથિક, ઈત્વરિક એટલે અલ્પકાલિક છે એવું સમાધાન આપ્યું છે, પણ નામમાં ‘પ્રાયઃ' શબ્દથી અને સ્થાપનામાં ‘વિકલ્પ’ શબ્દથી સમાધાન તો સ૨ખું જ છે તે કેમ ?’’
વાત ઠીક છે, પણ (નામનિક્ષેપા માટે તે નામવાળી વ્યક્તિ ચાલુ જ ભવમાં) નામ બદલાય છતાં તે વ્યક્તિરૂપ દ્રવ્ય રહે ત્યાં સુધી પૂર્વના નામથી કથનપણું રહે છે, પરંતુ કોઈપણ સ્થાપનામાં તેમ નથી એ હેતુથી સમાધાન યોગ્ય છે. દ્રવ્ય તેને તે રહ્યા છતાં નામ બદલાય છે, એ કારણથી ‘પ્રાયિક’ શબ્દ વાપર્યો છે. અભિધેય પદાર્થનો નાશ થાય તો અભિધાનનો નાશ થાય છે. તેથી પરાવર્ત પદાર્થને અનુભૂત એવા નામવાળા પદાર્થમાં તે નામના પ્રચારનો (કથનનો) વિરોધ નથી. (તતો યાવન્ દ્રવ્યસમિતિ) સ્થાપના તો સ્થાપ્યના અભિપ્રાયને અનુસરતી છે અને તેવાપણું તો શાશ્વત ને અશાશ્વત બંનેમાં રહેલું છે. તે સ્થાપના આકાર વિશેષરૂપ છે, એટલે પૂર્વ સ્થાપનાની પરાવૃત્તિ થઈ અપર સ્થાપનાની ઉત્પત્તિ થાય, તો પણ તે આકારવાળાનો ત્યારે બોધ થાય છે.
૧૩૦ પ્રશ્ન શાસ્ત્રકારો અક્ષરના અનંતમાં ભાગને જાતિ વિભાગથી નિર્દેશ કરતાં અનુત્તરવિમાનના દેવોથી લઈને છેવટે પૃથ્વીકાયનું ઉદાહરણ લે છે, અને બીજી જગોએ (આચારાંગાદિમાં) સર્વ જઘન્ય ઉપયોગ, લબ્ધિ-અપર્યાપ્તા એવા સૂક્ષ્મ નિગોદના પહેલા ક્ષણે જ કહ્યો છે, તો તે કેવી રીતે સંગત કરવું ?
Jain Education International 2010_03
૧૨૯
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
