________________
સામાઈયમ્મિ ઉકએ, સમણો ઈવ સાવઉ હવાઈ જહા / એએણ કારણેણં, બહુસો સામાઈયં કુજા // ૧ // માટે શ્રાવકે ઘણી વાર સામાયિક કરવું. વલી કહ્યું છે કે સામાઈયં તુ કાઉં, ગિહકર્જ જોવિ ચિંતએ સઢો // આત્તરુદોવગઓ, નીરછેં તસ્સ સામઈયં / ૧ //
ભાવાર્થ- જે મનુષ્ય આd, રોદ્ર ધ્યાનને વશ પડ્યો થકો સામાયિક કરે, સામાયિકમાં ઘર સંબંધી સાવધ કામ વિચારે, તેનું સામાયિક નિરર્થક હોય, અને જે પ્રાણી આક્ત રોદ્ર ધ્યાન ન ધ્યાવે, તે પ્રાણીનું સામાયિક શુદ્ધ હોય. એ વ્યવહાર-નયથી સામાયિક સ્વરુપ કહ્યું, અને નિશ્ચયનયમતે તો શ્રીભગવતી સૂત્રમાં કહ્યું છે કે તે “અપ્પા સામાઈયું, અપ્પા સામયિયમ્સ અો” ઈત્યાદિક આત્માજ સામાયિક છે, સામાયિકનો અર્થ તે પણ આત્મા છે, નિજ શુદ્ધ સ્વરુપભાવમાં રહ્યો જે આત્મા તે ઉપશમજલે કરી રાગ દ્વેષરુપ મેલ હોય, તેને ધોઈ નાખે, આત્મપરિણતિ આદરે, પરપરિણતિ નિવારે, તેને નિશ્ચય સામાયિક કહીએ. એની ઉપર શુભ દૃષ્ટિ રાખીને વ્યવહાર સામાયિક પાલીએ, કેમ કે વ્યવહાર તે બલવંત છે, તેરમા ગુણઠાણ સુધી જે જીવ વ્યવહારરુપ ઘોડા ઉપર ચઢી સંસારરુપ અટવી ઉલ્લંઘીને જે વારે ઘેર આવી પહોંચી તિહાંસુધી ઘોડો જોઈએ. પછી જે વારે મહેલ ઉપર ચડે, તે વારે તેને ઘોડાનું કામ ન પડે, તેમ વ્યવહાર ઘોડાની પરે સાધક છે, તેને છોડી દેવો ન જોઈએ. હવે સામાયિક કરવાથી કેટલું ફલ થાય? તે કહે છે -
દિવસે દિવસે લખે, દેઈ સુવણસ ખંડિયે એગો એગો //
પુણ સામાઈય, કરેઈ ન પહુપ્પએ તસ્સ / ૧ / અર્થ કોઈ એક દાનેશ્વરી પુરુષ, દિવસ દિવસ પ્રત્યે સુવર્ણના લાખો કટકા યાચકોને આપે, અને બીજો એક શ્રાવક દિન પ્રત્યે શુદ્ધ મને કરી સામાયિક કરે, પણ સામાયિક કરનારની બરોબર તે લાખ ખાંડી સુવર્ણદાનનો કરનાર આવી શકે નહીં. એવું સામાયિકનું મોટું ફલ શ્રીવીતરાગે કહ્યું છે.
વલી શ્રીઉત્તરાધ્યયનના ઓગણત્રીશમા અધ્યયને કહ્યું છે કે “સામાઈએણે ભંતે જીવે કિં જણઈ” એટલે સામાયિક કરનારો જીવ શું ઉપાર્જન કરે છે ? શ્રી ચઉમાસીપર્વ
૧૧૫
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
