________________
પરિશિષ્ટ - ૧
१७९ વખાણી = વ્યાખ્યા કરી. વખાણવી = વ્યાખ્યા કરવી, વિસ્તાર કરવો. પર્યાય = ટૂંકા ટૂંકા અર્થો લખવા તે.
મૂળ શબ્દ ટબો છે. તેનું સંસ્કૃત “સ્તબુક' કર્યું છે. “બાલાવબોધ' શબ્દ પછી આવ્યો. “ટીકા’ શબ્દ જૈન પરિભાષાનો છે, તેના માટે જૈન પરિભાષામાં “વ્યાખ્યા” શબ્દ પણ છે. બીજી પરંપરાઓમાં “વૃત્તિ', “વિવરણ” વગેરે શબ્દો વપરાય છે. પંજિકા– શબ્દના અર્થ આપવા તે. | દાર્શનિક બાબતોને ભાષામાં મૂકવા જતા ભાષાની મર્યાદા આવી જાય છે અને પોતાને પણ તકલીફ પડે છે તે આવા શ્લોકો દ્વારા ખ્યાલ આવે છે. સંસ્કૃત ભાષામાં રજૂ કરેલી વાતને ગુજરાતીમાં રજૂ કરવામાં ક્યારેક મૂળ ભાવ ખંડિત થાય છે. ટબાનો અનુવાદ કરવામાં આપણને પણ આ મુશ્કેલી નડે જ છે.
જ ૨૫/૮ (સંયમાá.. મત |
શરાણ = સરાણ. “સરાણ” શબ્દ ગુજરાતીમાં પણ વપરાય છે. “સરાણે ન ચડ્યું' = પાટે ન ચડ્યું. સરાણ' ઉપરથી “સરાણિયો' (જે સરાણ ચલાવે તે) શબ્દ આવ્યો.
ઉલ્ગણ = સતેજ. ધૃતિ = વૈર્ય, સંતોષ. પૈર્ય તે તીક્ષ્ણ ધાર છે. તે કર્મશત્રુને છેદવા માટે સમર્થ છે.
ઉત્તરોત્તર ગુજરાતી ભાષા શુદ્ધ થતી ગઈ છે. “કહેતા હવા” કે “કર્યું થયું પ્રયોગો તે સમયે વપરાતા હશે, હવે નથી વપરાતા.
શ્નો ૬/૨ (સ્થીયતામનું... વાવાપમ્ ) કાંકરી માટે “કાકરી” શબ્દ પ્રયોગ અત્યારે પણ પાલનપુર બાજુ વપરાય છે.
ચપલાઈ = ચપળતા. તેમાં ચંચળતા ભળે ત્યારે “ચાંપલાઈ અર્થ થાય છે ત્યારે નિષેધાત્મક અર્થ બને છે.
ઓલંભો કે ઉલંભો શબ્દ “ઉપાલંભ' ઉપરથી આવ્યો. બનાસકાંઠામાં તે વપરાય છે.
આયુર્વેદમાં “ઓળંભો શબ્દ વેર ઘાલ્ય” એ અર્થમાં જુદી રીતે જ વપરાય છે. ગાંઠ ક્યાંક થઈ હોય અને તેનું વેર બીજે ઘાલ્યું હોય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
