________________
એમનું અપૂર્વ જ્ઞાનસાહસ હતું. સર્વ જ્ઞાનને એમણે સ્યાદ્વાદની સમ્યગ્દષ્ટિમાં સંકલિત કર્યું. આ થયું દર્શન. “સમ્યક્ત ષટ્રસ્થાન ચઉપઇ” જેવા ખંડનમંડનાત્મક ગ્રંથને અંતે પણ એ કહે છે કે, “સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ સકલનવયુક્ત વસ્તુને જુએ છે અને કોઈ વિશિષ્ટ નયવાદ પ્રત્યે ઉદાસીન રહે છે. એને નિંદતો નથી, એની પ્રશંસા કરતો નથી. શિષ્યોને સમજાવવા વગેરે કારણ વિના નયની ભાષામાં બોલતો નથી “તથા શાસ્ત્રવચનનો આધાર આપે છે કે મહાગ્રહી – એકાન્તવાદી અને અપ્રિયકારી ભાષા પૂજ્ય કદી બોલે નહીં.” આ ખરી ને ઊંચી દાર્શનિકતા છે.
પણ દર્શન આગળ અટકવામાં પરિપૂર્ણતા નથી. દર્શન જીવનાચારમાં પરિણત થવું જોઈએ. આ ચારિત્ર. યશોવિજયજીએ અધ્યાત્મસાર', “જ્ઞાનસાર' વગેરેમાં ધર્મમય જીવનનો, અધ્યાત્મજીવનનો નકશો દોર્યો છે તે જોવા જેવો છે. આ નકશો ધાર્મિક ક્રિયાકાંડો, આચારોમાં અટવાઈ ન રહેતાં “અનુભવ” એટલે કે આત્મિક અનુભવની છેવટની મંજિલ ચીંધે છે એ એની વિશેષતા છે. આ સંપ્રદાયભેદને વટી જતી આધ્યાત્મિકતા છે. યશોવિજયજીએ રચેલાં ગુજરાતી-હિંદી પદોમાં પણ આ આધ્યાત્મિક ભૂમિકા રહેલી છે અને એ એમને કબીર વગેરે સંતકવિઓની હરોળમાં બેસાડે છે.
યશોવિજયજીનો અભ્યાસ કરનાર એમની આ સમગ્રતાથી અભિભૂત થયા વિના નહીં રહે.
આચાર્ય પ્રદ્યુમ્નસૂરિજી યશોવિજયજીના પરમ અનુરાગી છે અને અભ્યાસી છે. ૧૯૮૭ અને ૧૯૮૮માં એમની નિશ્રામાં યસોવિજ્યજીના સાહિત્ય વિશે અનેક વિદ્વાનોની સામેલગીરીવાળી બે સંગોષ્ઠીઓ યોજાયેલી એનો સ્વાદ હજી મનમાં તાજો છે. યશોવિજયજીની અસાધારણ પ્રતિભાની મને ત્યારે જ ઝાંખી થઈ ને પ્રદ્યુમ્નસૂરિજીની નિકટ આવવાનું, એમના સમૃદ્ધ વ્યક્તિત્વનો પરિચય કરવાનું પણ ત્યારે જ બન્યું. યશોવારિધિમાં ડૂબકીઓ મારવાનું મારું ગજું નહીં, હું તો કાંઠે છબછબિયાં જ કરી શકું. પણ પ્રદ્યુમ્નસૂરિજીએ એમાં અવગાહન કરેલું છે અને એ યશોવિજયજીથી
१३
* જ
(જબ છે. ૧ કપ મકાનમાં કામ કાજ જ ર જ છે. હાવિપ્ર થી જ કાન ડિત
માતા છેd હા છે પર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org