________________
३३१
चतुर्दशमः सर्गः । आसीत्तदा च रजनी विरहाकुलेयं ।
घोरांधकारभरपूरितदिग्विभागा॥ दिव्यो डुसंहतिमिषेण विनिद्रनेत्रा ।
दृष्टुं निजेनमथ चंद्रमसं किमुत्का ।। ४२ ॥
વળી તે સમયે (પોતાના સ્વામિના) વિરહથી આકુલ થએલી, તથા ભયંકર અંધકારના સમૂહથી પૂરેલો છે દિશાઓનો ભાગ જેણીએ, એવી આ રાત્રી, મનોહર તારાઓના સમૂહના મિષથી ખુલ્લી આંખોવાળી થઈ થકી પોતાના સ્વામી ચંદ્રને શું જોવાને ઉત્કંઠિત થઈ હતી ? आकार्य तूर्णमथ मोहनृपः स्वपार्श्वे ।
सामंतवर्गमवदत्त्विति रक्तनेत्रः ॥ रे रे ममाग्रसुभटाः प्रविधाय धैर्यं ।
युद्धं घंगे विविधवीर्यबलैर्विधेयम् ।। ४३ ॥ હવે લાલ નેત્રોવાળા મોહરાજાએ તુરત સામંત વર્ગને
१. रजनी यामिनी तमी ।। इत्यमरः ।। रजंत्यनुरक्ता भवंतिरागिणोऽस्या। क्षिपेः किच्च' (उ०२।१०७) इति चकरादनिः । कित्वान लोपः (६।४।२४)। ङीष् (ग० ४।१।४५) इति स्वोपज्ञटीकायाम् ॥ २. तारकाप्युडुवा स्त्रियाम् ।। इत्यमरः ।। अवतीति-ऊः । क्विप् (३। २। १७८)। 'ज्वरत्वर'-(६ । ४ । २०) इत्यूठौ। "इस्वो नपुंसके'-(१। २ । ४७) इति इस्वः । समासोत्तरं 'इको हुस्वोऽडयः' इति वा ह्रस्वः । डुयते?ः । डीडो मितड्वादित्वात् (वा० ३। २ । १०८) डुः । "उ च तड्ड च' इति विग्रहः । स्त्रियां तु 'ऊश्चासौ डुश्च' इति ज्ञेयः । 'उडुः । उडू। उडवः । इत्यादि धेनुवत् । यद्वा-'उ संबुद्धो रुषोक्तौ च । शिववाची त्वनव्ययम् ॥ उ प्रश्ने च' हैमः। उ क्रोधं डयते-उना शंभुना डीयते वा। 'मितड्वादिभ्यः' (३ । २। १८०) इति डुः ॥ इति स्वोपज्ञटीकायाम् ॥ ३. प्रगे प्रातः प्रभाते ।। इत्यमरः ।। प्रगीयते अत्र वा । 'गै शब्दे (भ्वा० प० अ०) के प्रत्ययः ।। इति स्वोपज्ञटीकायाम् ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
