________________
પશ્ચિમી સંસ્કૃતિને કારણે ભારતના મેટ્રોપોલિટન શહેરોનું જીવન ઝડપથી પરિવર્તન પામી રહ્યું છે. સંપૂર્ણ જીવનપ્રણાલી બદલાઈ રહી છે. બધાંને ભૌતિક સુખો અને પરિગ્રહનું પર્યાવરણ વળગી ગયું છે. બધાંને બધુ જોઇએ છે, મોટાભાગના યુવાનો માટે મોબાઇલ, બાઈક કોમ્યુટર એ આર્થિક ઉપાર્જન કરવાનાં સાધનો કરતાં “સ્ટેટસ વેલ્યુ' વધારનારા હોય છે.
યુવાનોના માનસને વિકૃત કરવામાં બાહ્ય વાતાવરણ જેટલું જવાબદાર છે તેટલું જ ઘરનું વાતાવરણ પણ જવાબદાર છે. માતા-પિતા પોતાના યુવાન પુત્ર - પુત્રીઓના વ્યાવહારિક શિક્ષણ માટે જેટલો ઉત્સાહ અને પ્રયત્ન કરે છે. તેટલો ધાર્મિક અને નૈતિક શિક્ષણ માટે કરતા નથી. પરિણામે વ્યાવહારિક શિક્ષણનો વ્યાપ વધતો જાય છે અને ધાર્મિક-નૈતિક શિક્ષણનો વ્યાપ ઘટતો જાય છે. પોતાનાં બાળકોને અંગ્રેજી માધ્યમની શાળાઓમાં ભણાવવાને કારણે એ બાળકો યુવાન થાય છે ત્યારે તેમનામાં એક અલગ વ્યક્તિનો વિકાસ થયેલો નજરે પડે છે. તેઓની વર્તણૂંક, પહેરવેશ, હાવભાવ વગેરેમાં ભારતીયતા ઓછી અને પશ્ચિમી હવાનો સ્પર્શ વધુ જોવા મળે છે. બીજું જે કુટુંબોમાં માતાપિતા પોતે ભૌતિક સુખો પાછળ દોડતા હોય છે તેમના પુત્ર પુત્રીઓમાં પણ એ પ્રકારે ટેવો – કુટેવો ઊતરે છે. દા.ત. પાર્ટીઓ, ડીસ્કો વગેરે તેમની ખાણીપીણીમાં ભારતીયતાને બદલે પશ્ચિમી વાતાવરણ દેખાય છે. કૌટુંબિક જીવનમાં નૈતિક મૂલ્યોનું મહત્ત્વ ઘટતું ગયું છે.
યુવાનો ધર્માભિમુખ નથી તેનું કારણ કેટલેક અંશે આપણા ગુરુભગવંતોની બોધપદ્ધતિ છે. તેઓ યુવાનોને પોતાના તરફ પોતાની અમૃતવાણી સાંભળવા આકર્ષી શક્યા નથી. ધર્મની વાતોને, સિદ્ધાંતોને કઠિન અને પરંપરાગત રીતે સમજાવવા, વધુ પડતા ક્રિયાકાંડો, ધાર્મિક ગ્રંથોની ભાષા ન સમજાવી. મંદિરો, દેરાસરો અથવા ધર્મસ્થાનોમાં થતો વધુ પડતો બાહ્યાડંબર આ બધાં કારણોથી યુવાનો ધર્મથી, ધર્મગુરુઓથી દૂર ભાગે છે.
આ રીતે જોતાં યુવાનોને ધર્મવિમુખ કરવામાં પશ્ચિમી સંસ્કૃતિ, ભૌતિકવાદનો અતિરેક, કલુષિત કોટુંબિક વાતાવરણ, વર્તમાન, શિક્ષણ પદ્ધતિમાં અને સર્વત્ર નૈતિક મૂલ્યોનું અધઃપતન, ધર્મગુરુઓની બોધ આપવાની બિનવૈજ્ઞાનિક પરંપરાગત પદ્ધતિ. આ બધાં તત્ત્વોએ ભાગ ભજવ્યો
નધારા
(જૈનસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર-૨)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
