________________
(v) વ્યાન વાયુ સર્વ ભાગોમાં ઈન્દ્ર
ધનુષ્ય
(સર્વરંગ)
વાયુ જયના ફાયદા :
પ્રાણાવાયુ : જઠરાગ્નિ પ્રબળ થાય, દીર્ઘશ્વાસ ચાલે, દમ ન ચડે, શરીર
હલકું થાય.
સમાન અને અપાનવાયુ : ગડ, ગૂંબડ અને ઘા રૂઝાઈ જાય, ભાંગેલું હાડકું સંધાઈ જાય, ઉદરની અગ્નિ પ્રદિપ્ત થાય, મળ-મૂત્રાદિ થોડાં થાય, રોગોનો નાશ થાય.
મરણ અવસરે દશમે દ્વારથી પ્રાણ ત્યાગ થાય, પાણી તથા કાદવથી શરીરને બાધા ન થાય.
વ્યાન વાયુ : ટાઢ અને તાપની અસર થતી નથી. શરીરનું તેજ વધે અને નિરોગતાની પ્રાપ્તિ થાય.
(૪) વાણીનો સંયમ કરવો : વાણીના અસંયમથી પણ રોગ પેદા થાય છે. જીવનશક્તિ અધિક ખર્ચ થાય છે. મૌન રાખવાથી ઊર્જા વધે છે. (૫) ઇન્દ્રિયોનો સમ્યક્ ઉપયોગ ન અતિયોગ ન અયોગ. આનાથી ઇન્દ્રિયો સ્વસ્થ રહે છે.
આમ, વિહાર દ્વારા આચાર (behaviour patteru or) આચરણ પર અસર થાય છે. અને આચારશુદ્ધિ થાય છે.
૨. મનોવિજ્ઞાન :
જૈનદર્શનમાં મન અને શરીરના સંબંધની વાત કહી છે જેને વર્તમાનયુગમાં ‘સાયકોસોમેટિક (મનોકાયિક) રોગ' તરીકે ઓળખે છે. આધિ - માનસિક રોગ, મનોવિકાર
જ્ઞાનધારા
કૂંભક પૂરક-રેચક-કુંભક -
Jain Education International
૧૨૧
For Private & Personal Use Only
જૈનસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર-૨
www.jainelibrary.org
