________________
[લાભ-નુકસાનનો વિચાર કરતાં, પહેલાં જેને કારણે અપવાદ કરાય છે તે વિચારવું. સાધુ શાસ્ત્રના જાણકાર છે કે અજાણ ? તેઓ ઉપાધ્યાય છે કે આચાર્ય છે ? તેઓ સ્થવિર છે કે શિષ્ય છે ? વળી દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, ભાવ એ ચારે બાબતો વિચારવી. એ પછી જ્ઞાની જો ઘણો લાભ જુએ તો અપવાદ કરે, નહીં તો ન કરે. વિચાર્યા વિના અપવાદ કરે તો દોષ લાગે. ચરણઇયારો દુવિહો મૂલગુણે ચેવ ઉત્તરગુપ્તે ય,
મૂલગુણે છઠ્ઠાણા પઢમો પુણ નવવિહો પત્થ. ૩૯૬
-
ચર૰ ચારિત્રનઉં અતીચાર બિહઉ પ્રકારિ હુઇ, એક મૂલગુણ આશ્રી એક ઉત્તરગુણ આશ્રી, મૂલગુણ` આશ્રી છ સ્થાનક જાણિવાં, પ્રાણાતિપાત વિરમણ ૧, મૃષાવાદ વિરમણ ૨, અદત્તાદાન વિરમણ ૩, મૈથુન વિરમણ ૪, પરિગ્રહ વિરમણ ૫, રાત્રિભોજન વિરમણ ૬ એ છહં વ્રત વિષઈયા અતિચારઇ, છએ પ્રકારિ હુઇં, પઢમો તત્વ તેહે છહાં માહિ પહિલઉ મૂલગુણ પ્રાણાતિપાત વિરતિ રૂપ નવિધ, નવે ભેદ હુઇ, પૃથિવી ૧ આપ ૨ આગિ ૩ વાયુ ૪ વનસ્પતિ ૫ બેઇંદ્રિય ૬ િિદ્રય ૭ ચઉરિંદ્રિય ૮ પંચેંદ્રિય ૯ જીવની રક્ષા વિષઈઉ ભી, નવ પ્રકારે કહીઇ. ૩૯૬.
[ચારિત્રનો વ્રતભંગ બે રીતે થાય. એક મૂલગુણથી, બીજો ઉત્તરગુણથી. મૂલગુણનાં છ સ્થાનો જાણવાં. પ્રાણાતિપાતવિરમણ, મૃષાવાદવિરમણ, અદત્તાદાનવિરમણ, મૈથુનવિરમણ, પરિગ્રહવિરમણ, રાત્રિભોજનવિરમણ. એ છ પૈકીનું પહેલું પ્રાણાતિપાતવિરમણ મૂલગુણ નવ પ્રકારે છે. પૃથ્વી, અપ, અગ્નિ, વાયુ, વનસ્પતિ, બેઇંદ્રિય, તેઇંદ્રિય, ચઉરિંદ્રિય, પંચેંદ્રિય – જીવોની રક્ષા કરવી.] સેસુક્કોસો મઝિમ-જહન્નઉ વા ભવે ચઉદ્ધા ઉ, ઉત્તરગુણેણેગવિહો ઇસણ નાણેય અટ્ઠ. ૩૯૭
સેસુક્કો શેષ પ્રાણાતિપાત ટાલી બીજા મૃષાવાદ, અદત્તાદાન, મૈથુન, પરિગ્રહ, વિરતિરૂપ ગુણ ત્રિવિધ હુઇ, કિમ ઉત્કૃષ્ટ ૧ મધ્યમ ૨ જઘન્ય ૩ તેઇં નિધાન લાધઉં તઉં ચોર પરસ્ત્રીગામી ઇસી જાતિનાં કૂડાં અજાણિયાં વચનનઉં બોલિવઉં, ઉત્કૃષ્ટ મૃષાવાદ કહીઇ ૧ બીજાં આલનઉં દેવઉં, મધ્ય મૃષાવાદ ૨ હાસð અલ્પ ફૂડાંનઉં બોલિવઉં, જઘન્ય મૃષાવાદ કહીઇ ૩ ઇમ સુવર્ણ રત્નાદિકનઉં ચોરિવઉં, ઉત્કૃષ્ટ અદત્તાદાન કહીઇ ૧ વસ્ત્રાદિકનઉં ચોરિવઉં મધ્યમ 74Bઅદત્તાદાન ૨ છાણાતૃણાદિકનઉં ચોવિઉં, જઘન્ય અદત્તાદાન
૧ ખ મૂલગુણ આશ્રી' નથી. ૨ ખ પંચેંદ્રિય ૯' નથી. ૩ ખ નાણેણ.
૭૨
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
શ્રી સોમસુંદરસૂરિષ્કૃત
www.jainelibrary.org
