________________
ચક્રવાકને જેમ સ્વાતિજળ સિવાય અન્ય જળ ખપતું નથી, તેમ પ્રભુને એષણીય ખોરાક જોઈએ છે – ડગમગતી કાયાને સ્થિર કરવા.
શ્રેયાંસના અંતરમાં નિર્દોષ ખોરાક વિષે વિચારણા ઝગી. આપોઆપ કંઈ ઊગી આવ્યું. એ ઊડ્યો, એ ધસ્યો, આગળ ધસ્યો, અને તાજા ઇશુરસથી ભરેલા ઘડાઓ ઉપાડી પ્રભુ સમીપ હાજર થયો.
પરિજનો અને નગરજનોએ ભારે અચરજ સાથે જોયું કે, જે હાથ આટઆટલી ધન-સમૃદ્ધિ સામે લંબાયા નહોતા, એ આ માટીના શુદ્ર ઘડામાં રહેલ મામૂલી ઇક્ષરસ માટે લંબાયા ! રે ! આ મનસ્વી મહાત્માઓ ઇંદ્રના વૈભવ કરતાં ગરીબની ઝૂંપડીને વધુ પસંદ કરનારા લાગે છે !
ઘટક ! ઘટક !
ને નાટક પૂરું થયું. પડદો પડી ગયો. જોનારા એક અજબ સ્વપ્નસૃષ્ટિમાંથી જાગ્યાં હોય તેમ આંખ ચોળતાં સાવધ થયાં.
શું આ માત્ર નાટક જ હતું” બધાં પૂછવા લાગ્યાં.
‘હા, જીવન પણ એનાથી વધુ મોટું નાટક જ છે ને ! આપણે ન જાણ્યું ને એ પૂરું થયું. એમ આ પણ આપણે નહિ જાણીએ તેમ પૂરું થશે. માટે સુકૃત્ય આજથી કરવા માંડો ! પળનો પણ ભરોસો ન કરશો !' શ્રેયાંસ કે જે માત્ર પ્રભુદર્શન માત્રથી જ્ઞાનચક્ષુવાળો બની ગયો હતો, એણે કહ્યું.
પણ આ નાટક ભજવ્યું કોણે ” પ્રજાજનોએ પશ્ન કર્યો, “ભગવાન વૃષભધ્વજ તો હાલમાં કેલાસ પર્વત પર વિહરે છે.'
“હા, મહારાજ ભરતદેવ કુશળ નીતિવેત્તા છે, તેમ કુશળ અભિનેતા પણ છે. આ નાટકમાં તેઓ ભગવાન ઋષભદેવ બન્યા હતા, ને મહામંત્રી બન્યા હતા શ્રેયાંસ !'
પ્રતાપી મહારાજા ભરત આવા આનંદી છે, એમ સહુએ જાણ્યું ત્યારે બધા પ્રશંસાની લાગણીથી એમની પ્રત્યે ઝૂકી રહ્યા. એ ભરતનાટ્યએ પ્રજાને ઘણું ઘણું સમજાવ્યું ને શીખવ્યું.
તે કાળે અને તે સ્થળે ભરત-શાસન મિઠું મધુરું બની રહ્યું.
ભરતનાટ્યમ્ ૮૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
