________________
કદી કમરબંધ બને છે, કદી માછીમારની જાળ બને છે, ને કદી હાથીને નાથવાનો પાશ પણ બને છે! કોઈ રાજા બને છે, કોઈ રંક બને છે; કોઈ સ્વામી બને છે, કોઈ સેવક બને છે ! વેશ જુદા છે, વસ્તુ એક છે. ફૂલ જુદાં છે, હાર ગૂંથવાનો દોર એક જ છે.”
“વાહવાહ ! સરસ વાત કરી. અમને એમ થતું કે કંઈ સારું કર્મ કર્યું, એનું ફળ આ જિંદગીમાં ન મળ્યું તો સારું કર્મ કરવું શા અર્થનું ? દયા, દાન ને દેવતનો અર્થ આજ સુધી સમજાયો નહોતો. ખરેખર ! અહીં તો વૃક્ષ વાવવાનાં છે. સંભાળથી વાવીએ તો જરૂર ફળવાનાં : કોઈનાં વહેલાં, તો કોઈનાં મોડાં ફળ મળવાનાં જ! નિરર્થક અહીં કંઈ નથી. અમારા મનને આ શંકા ઘણા દિવસોથી પડતી હતી. પણ વારુ, એક સ્વામી ને બીજો સેવક એમ કઈ રીતે થતું હશે, ભલા?”
સારાં ને નઠારાં કર્મથી. સારાં કર્મથી સારું ફળ મળે છે, નઠારાં કર્મથી નઠારું ફળ મળે છે. બાવળ વાવે એને કાંટા મળે, આંબો વાવે એને આમ્રફળ મળે.'
‘વારુ, અમને એ અગમનિગમની વધુ વાત સમજાવો. ફરી પોકાર પડ્યો.
જીવમાત્ર જીવિત ને સુખ ઇચ્છે છે. એ જેમ આપણને પ્રિય છે, તેમ સહુને પ્રિય છે. તમારા સુખ માટે ને જીવિત માટે અન્યના સુખને અને અન્યના જીવિતને ન હણો. પ્રભુના અગમનિગમનો આ સંક્ષેપ છે, આ સાર છે. પણ– પણ શ્રેયાંસે સહુને શાન્ત રહેવા નિશાની કરી, કારણ કે ભગવાન ઋષભદેવ ધીરે ધીરે નજીક આવી રહ્યા હતા. એમને ભેટ ધરેલી ચીજોનો ડુંગર ખડકાઈ ગયો હતો, પણ શરદની ખાલી વાદળી જેવા ભગવાન રિક્તપાણિ આગળ વધતા હતા.
રે! પ્રભુને શું ખપે છે ? હૃદયેહૃદયમાં આર્તનાદ ઊઠ્યો. શ્રેયાંસકુમાર - આગળ ધપ્યો. એના અંતરના તારેતાર રણઝણી ઊઠ્યા. એનું ચિત્તતંત્ર પ્રભુની મુખમુદ્રાનાં દર્શનથી ખળભળી ઊઠ્યું. એનાં અંતરકપાટ ઊઘડી ગયાં. એનો આત્મા પ્રભુના આત્મા સાથે જાણે એકતાર થઈ ગયો; આત્માએ આત્માનું જાણે અત સધાઈ ગયું.
એના હૃદયસાગરમાં વિચારતરંગો ઊઠી રહ્યા. રે, જળની તાણ નથી, પણ ૮૨ ચક્રવર્તી ભરતદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org