________________
પૃથ્વીનું માનચિત્ર
જયજયકારનો નિનાદ શમી જતાં મહારાજ ભરતદેવે એક વાર આખી સભા પર પોતાનાં નેત્રો ફેરવ્યાં. મરુદેશની સૂકી ભૂમિ પર અષાડનાં પહેલાં વાદળ વરસી રહેતાં જે તૃપ્તિ ને આનંદ પ્રસરી રહે, એવાં આનંદ ને તૃપ્તિ સહુને સ્પર્શી રહ્યાં.
ભરતદેવે મુષ્ટિ વાળેલો જમણો હાથ હૃદય સુધી ઊંચો કરી, એના પર ડાબે હાથે અંગુલિસ્પર્શ કરતાં મીઠે સ્વરે પોતાના વક્તવ્યનો પ્રારંભ કર્યો. વેણુવન વીંધીને આવતી મલય પર્વતની મીઠી અનિલ લહરી જેવો એ સ્વર હતો. ચક્રવાક સ્વાતિનાં બુંદેબુંદને જે આતુરતાથી ઝડપી લે, એ આતુરતાથી આખી સભા ભરતદેવની શબ્દાવલિને ઝીલી રહી.
એ શબ્દાવલિ અદ્ભુત હતી. કદી વર્ષાનો મીઠો ઝરમર ધ્વનિ એમાં ગુંજતો, કદી માતા બાળકને હાલરડાં ગાય એવી મમતા ગુંજતી, કદી દેવમંદિરની ઘંટા જેવો રણકાર એમાં પ્રગટ થતો, કદી કેસરીની ગર્જના સમા ઘેરા રવ ત્યાં પ્રગટ થતા અને કદી યુદ્ધના શખસ્વર એમાં વિકસતા. શબ્દચાતુરીની એ નવી જાગેલી દુનિયામાં ભરતદેવની વાણી સાંભળવાનું સૌભાગ્ય જેને લાગ્યું અને પોતાનો જન્મ સાર્થક લાગતો.
‘સભાજનો !” ભરતદેવની વાણીનો ગંભીર મેઘરવ ગુંજ્યો, “ભગવાન વૃષભધ્વજ આપણા સહુનું કલ્યાણ કરો ! તેઓ તો આપણને માનવજીવનનો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
