________________
૧૩
મ્લેચ્છ કુલ પર વિજય
ચર્મરત્નના યુદ્ધના સેનાની બનીને સેનાપતિ સુષેણે થોડા દિવસોમાં સિંધુના દક્ષિણ નિટો સાધવા પ્રયાણ કર્યું. એની સૈન્ય-૨ચના જ અપૂર્વ હતી.
દરેક સેનિક તરવાની વિદ્યામાં કુશળ હતો, જળના માપામાપમાં કાબેલ હતો, જળમંડપો ને જલદ્રોણીઓના પરિચયથી જ્ઞાત હતો, જળચરોની ખાસિયતો અને એની સાથેના સામનાથી સુવિદિત હતો. દરેક સૈનિકના ખભા પર ચર્મરત્ને સર્જેલી નાની નાની ચર્મનૌકાઓ હતી, ને બબ્બે હલેસાં હતાં.
સેનાપતિ સુષેણ આજે મૂર્તિમંત યુદ્ધદેવ બન્યો હતો. તાજા સ્નાનની આભા એના દેહ ૫૨ ૨મતી હતી. તાજા વિલેપનથી એનું મુખ ઝળહળતું હતું. એણે અલ્પ પણ બહુમૂલ્ય અલંકારો ધારણ કર્યા હતા. કંઠમાં દિવ્ય રત્નહાર પહેર્યો હતો, જે એના મેરુશિખર જેવા અણનમ મસ્તકનાં અનેક પ્રતિબિંબો પાડી એને દશાનન કે સહસ્રાનન બનાવતો હતો. કમર પર ખડ્ગ હતું ને સુવર્ણના બે ભાથા ખભા પાછળ ભરાવ્યા હતા.
ભરતદેવનો સુષેણ પર અનહદ પ્યાર હતો. એમણે જ આગ્રહ કરીને પોતાનાં છત્ર ને ચામર એને આપ્યાં હતાં. સુષેણે આ મર્યાદાભંગ માટે ઘણી આનાકાની કરી, પણ સ્વામીના પ્રેમ પાસે એનું કંઈ પણ ન ચાલ્યું; બલકે સ્વામીએ તો સેના સમક્ષ કહ્યું કે એને મારી જેમ જ માનજો ! એ મારું બીજું રૂપ છે એ મારો પ્રતિનિધિ છે; રાજાને મન પોતા કરતાં પોતાના પ્રતિનિધિનું અપમાન વધારે અસહ્ય હોય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
