________________
શ્રીવિજયપદ્મસુરીધરકૃત
ચેાથા ઉદ્દેશાને ટૂંક પરિચય હતુ૪)
અહીં શરૂઆતમાં તેઉકાયનું સ્વરૂપ, ભેા, સામાન્યથી તેના બે ભેદ (સૂક્ષ્મમાદર), તથા ભાદર્ અગ્નિના પાંચ ભેદા જણાવી આગીયા જીવડાનુ અને તાવની ગરમીનું દૃષ્ટાંત દઈ ને તેઉકાયમાં જીવપણું સાબિત કર્યુ છે. પછી તેનું પરમાણુ, તેઉ (અગ્નિ)ની વપરાશ, અગ્નિની હિંસામાં કાણા, અગ્નિનાં સંક્ષેપે અને વિસ્તારે દ્રવ્યશસ્ત્રા જણાવી કહ્યુ` છે કે—પ્રમાદી રાંધવા વિગેરે કાર્યાં કરી દંડાય છે, માટે કહ્યું છે કે—ગ્નના સમારંભ ન કરવા, એમ જણાવી અગ્નિના સમારંભની બાબતમાં અન્ય ધિઓના ગેરવ્યાજબી વિચારો બતાવ્યા છે, અંતે અગ્નિના સમારંભમાં બીજા જીવાની પણ હિંસા જણાવી કહ્યુ` કે તેનુ સ્વરૂપ સમજી જે તેની રક્ષા કરે, તે મુનિ કહેવાય. પ્રસંગે બીજી પણ મીના વિસ્તારથી સમજાવી છે.
૪૬
પાંચમા ઉદ્દેશને ટૂંક પરિચય વતાતિ
અહીં... શરૂઆતમાં પૃથ્વીના વનમાં અને વનસ્પતિના વનમાં ભેદાદ્રિની અપેક્ષાએ જીદાશ જણાવી, સૂક્ષ્મ બાદર વનસ્પતિકાયમાં એ બે ભેદા, બાદર વનસ્પતિકાયના ભેટ્ઠા, પ્રત્યેકતરૂના ૧૨ ભેદી, પ્રત્યેક વનસ્પતિ વાના ભેદા (અગ્ર મીજ વગેરે), પ્રત્યેકતરૂ જીવાનાં શરીરોના સમૂહને સમજાવવા માટે દૃષ્ટાંતા કહ્યાં છે. પછી પત્ર ચડ વગેરે એક જીવવાળા જાણવા એમ કહી જણાવ્યું કે—પ્રત્યેક વૃક્ષના જીવાતુ પરિમાણ, સાધારણ વનસ્પતિકાયના જીવેા વગેરે જિનાજ્ઞાનુસારે માનવા, પછી સાધારણ વનસ્પતિકાયનું લક્ષણ કહી ફરમાવ્યુ` કે મૂલને અને પહેલાં પાંદડાંને બનાવનાર જુદા જુદા છત્ર નથી પણ તે મેનેા બનાવનાર એક જીવ છે. પછી અનંતકાયનું લક્ષણ, અને સાધારણ વનસ્પતિના ભેદ્યા જણાવી કહ્યું કે-પ્રત્યેક વનસ્પતિમાં અસંખ્યાતાં શરી। જ રૃખાય, અનંતકાયમાં અનંતાં સાધારણ વનસ્પતિનાં શરીરો ભેગા થાય તેા જ રૃખાય, પછી સૂક્ષ્મ અનંતકાયનું પરિમાણ, અને ભાદર નિગેાદનું પરિમાણ તથા આહારાદિમાં ને વાજિંત્ર વગેરે બનાવવા આદિમાં વનસ્પતિની વપરાશ તેમજ વનસ્પતિના વધનાં કારણેા, સક્ષેપે ને વિસ્તારે વનસ્પતિનાં દ્રવ્યશસ્ત્રો, ને ભાવરાત્રેા જણાવ્યાં છે. અને બાકીની બીના પૃથ્વીના વર્ણન જેવી જાણવી, જે વનસ્પતિના આરંભ તજે, તે સાધુ કહેવાય. વનસ્પતિમાં જીવપણાનાં ચિહ્નો (જન્મ-વૃદ્ધિ વગેરે), વનસ્પતિના આરંભથી કમધ થાય, તે તેના આરંભને તજવામાં મુનિણું રહેલું છે, વગેરે ભીના પણ અહીં વિસ્તારથી સમજાવી છે.
છઠ્ઠા ઉદ્દેશાના ટ્રૅક પરિચય (સ્
અહીં શરૂઆતમાં પૃથ્વીમાં અને ત્રસમાં ઘટતી સખી મીના, તે ભેદાદિની અપેક્ષાએ બનેમાં તૂટારા, તથા લબ્ધિત્રસ ગતિત્રસ સ્વરૂપ, ત્રસ વેાના ઉત્તર ભેદા
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org