________________
૧રર
શ્રી આનંદધનજીનાં પદો એ બાહ્ય સંબંધીઓમાં અને વસ્તુઓમાં સુખ છે જ નહિ, જ્યાં નથી ત્યાંથી મેળવવાની ઈચ્છા કરવાના બેટા મંડાણ પર રચાયેલ સુખમંદિર આપોઆપ પડી જાય છે, ધસી જાય છે અથવા નમી જાય છે. આગળ પાછળના દુનિયાના સંબંધનો અનુભવ કરવાથી આ માન્યતાના સુખમાં કાંઈ પણ વાસ્તવિકપણું નથી એ સ્પષ્ટ સમજાય તેવું છે, પણ ઉપર ઉપરના વિચાર કરવાવાળા આ જીવ જરા સરખો વૈષયિક આનંદ મળી આવે છે ત્યાં અગાઉ પડેલી સઘળી અગવડ ભૂલી જાય છે.
*सुपनको राज साच करी माचत, राहत छांह गगन बदरीरी;
आई अचानक काल तोपची, गहेगो ज्युं नाहर बकरीरी. जीय० २
સ્વમના રાજ્યને સાચું માને છે અને આકાશના વાદળાની છાંયડીમાં આનંદે બેસે છે, (પણ) ઓચીંતે કાળ-તોપચી આવીને જેમ નાહર બકરીને પકડે છે તેમ તને પકડી લેશે.”
પિતે સખ્ત તડકામાં ચાલતું હોય છે તેમાં જરા વાદળાની છાંયડી જેમાં વાસ્તવિક રીતે તે ગરમી વધારે છે તેને પ્રાપ્ત કરીને તેની છાયામાં રાચે છે, પણ તેને થોડા જ વખતમાં પાછી તડકાની વેદના સહન કરવી પડે છે, કારણ કે વાદળાની છાયા વધારે વખત રહેતી નથી. તત્વ એ છે કે જે વસ્તુ સ્થિર નહોતી તેમાં આનંદ માન્યું હતું તે બે જ હતે.
જંગલમાં નહાર નામનું ફાડી ખાનારું પ્રાણી બકરીને પકડીને તેનું પેટ ફાડી ખાય છે.
તોપ ફેડનાર લડવૈયા જ્યારે ગળા ઉડાડે છે ત્યારે તેના સખ્ત મારામાંથી કેઈને બચાવ થઈ શક્તા નથી. અત્ર મરણરૂપ કાળ-તે પચીને મારે સમજ.
ભાવ-કુસુમપુર નગરના બહારના ઉદ્યાનનાં વૃક્ષ નીચે એક ભિખારી ઊંઘે છે. બાજુમાં ભિક્ષાનું તુંબડું પડ્યું છે. ફાટી-તૂટી ગોદડી ઓઢેલી છે. સ્વપ્નમાં તેને રાજ્ય મળ્યું, મહેલ મળ્યા, બે બાજુ ચામર વિંજાય છે, આગળ ભાટ બિરુદાવળી બોલે છે, પ્રધાન સેનાપતિ સામંતચિકે પછવાડે ચાલે છે, ગોખમાં બેઠેલી રાણીઓ તેના તરફ માર્મિક કટાક્ષે ફેકે છે વિગેરે. સ્વપ્ન પૂરું થયું, આંખ ઊઘડી ગઈ અને જુએ છે તે પિતે તેને તે જ છે, ફાટેલી ગોદડી અને અન્નથી ખરડાયલું તુંબડું પિતાની પાસે રહ્યાં છે. એવી રીતે સંસારના સર્વ વૈભ સ્વપ્ના જેવા છે. પચીશ પચાસ વરસ કદાચ રહે તે પણ છેવટે ચાલ્યા જવાના છે અને પાછી અસલ સ્થિતિમાં મૂકનારા છે અને કઈ વાર તે ફાટેલી ગોદડી અને તુંબડું પાસે હોય તેને પણ ખવરાવનાર છે. બિચારા આ પ્રાણીને વસ્તુસ્વરૂપનું ભાન ન હોવાથી
* આ બે પંક્તિને બદલે ત્રીજી ગાથાની પ્રથમ બે પંક્તિઓ અત્ર કેટલીક પ્રતમાં મૂકી છે. બને રીતે અર્થ સમીચીન આવે છે.
૨ સુપનકે સ્વમાને. સાચ=સત્ય. બદરી-વાદળી. ગહેગા=પકડશે. નાહરનહાર, વગડા, ક્રૂર પશુવિશેષ
Jain Education International
ation International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
www.jainelibrary.on