Dharmasangraha Part 1

SR No.: 004501
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhadrankarvijay
Publisher: Amrutlal Jesinghbhai Shah
Total Pages: 762
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Religion
File Size: 20 MB

Page 527

૪૪
[ ધ૦ સં૦ ભા૦ ૧-વિ૦ ૨-ગા૦ કર ગ્રહ' કહેવાય છે, શિષ્ય એ અવગ્રહની બહાર-દૂર રહીને વિનય કરવાના કહ્યો છે અને શારીરિક સેવા, વન્દન વગેરે કરવા આજ્ઞા માગીને અવગ્રહમાં પેસવાનું કહ્યું છે. એ નિયમ પ્રમાણે ઉપર જણાવ્યાં તે આવર્તી (કરતાં ગુરૂચરણેામાં મસ્તકના સ્પ) માટે અવગ્રહમાં જવું જરૂરી છે, માટે અનુજ્ઞાળ મે નિશä’=મને મિત (સાડા ત્રણ હાથપ્રમાણ) અવગ્રહમાં પ્રવેશની આજ્ઞા આપા !' એમ રજા માગી, ‘નિસીદ્દી’ કહીને પ્રવેશ કરે અને ત્યાં અહા, કાય વગેરેથી કરવાનાં છ આવર્તો પૂણુ થતાં ‘આસ્તિત્રાપ' પાઠ મેલતાં બહાર નીકળે. એમ આવર્તો માટે ગુરૂના અવગ્રહમાં એ વન્દનામાં બે વખત પેસવું તે ‘એ પ્રવેશ' જાણવા.
‘વ નિમળ' અવગ્રહમાંથી બહાર નીકળવું તે ‘નિષ્ક્રમણ' કહેવાય છે. પહેલા વન્દેનનાં છ આવર્તો પૂર્ણ કરી આસ્લિમ’ પાઠ ખેલતાં અવગ્રહની બહાર નીકળે તે એક નિષ્ક્રમણ જાણુ. ખીજા વન્દેનમાં નીકળવાનુ નહિ હોવાથી ‘બાવલ્લિકાર્’ પાઠ પણ ખેલાતા નથી, સમ્પૂર્ણ વન્દન સુધી અવગ્રહમાં જ રહેવાનુ છે, માટે પ્રવેશ એ અને નિષ્ક્રમણ એક જ કહ્યુ છે. જો કે ખીજી વન્દન પૂર્ણ થયા પછી ખહાર નીકળવાનું હોવા છતાં તે નિષ્ક્રમણ' વન્દનને માટે નહિ હાવાથી વન્દન—આવશ્યકમાં ગણાતુ નથી. એમ એ અવનત, એક યથાજાત, ખાર આવતા, ચાર શિષ, ત્રણ ગુપ્ત, એ પ્રવેશ અને એક નિષ્ક્રમણ મળી ‘પચીસ આવશ્યક' નામનું ગુરૂવન્દનનું ત્રીજું દ્વાર કહ્યું. હવે શિષ્યે ગુરૂને પ્રશ્નો પૂછવા રૂપ છ સ્થાનકા કહે છે.
46 इच्छा य अणुन्नवणा, अव्वाबाहं च जत्त जवणा य ।
वराहखामणा विअ, वंदणदायस्स छट्टाणा ॥ १ ॥
99
(1॰મારો૦-૧૨ )
ભાવાથ “ઈચ્છા, અનુજ્ઞા, અવ્યાખાધા, સયમયાત્રા, સમાધિ તથા અપરાધની ક્ષમા માગવી–એ છને અંગે તે તે પાઠથી શિષ્ય પ્રશ્ન કરે, તે શિષ્યનાં છ સ્થાનરૂપ ગુરૂવંદનનુ ચેાથું દ્વાર સમજવુ.” એ પ્રશ્નોના ગુરૂ ઉત્તર આપે તે ‘છ ગુરૂવચને’ આ પ્રમાણે છે– छंदेणऽणुजाणामि, तहत्ति तुर्भपि वट्टए एवं ।
66
अहम खामि तुमं, आलावा बंदणरिहस्स ॥ १ ॥ " (નવસારો૦-૨૦૨) ભાવા – ૧-જેવી ઇચ્છા, ૨-અનુજ્ઞા આપુ' છુ, ૩-તેમ જ છે, ૪-તને પણ વતે છે ?, ૫–એ જ પ્રમાણે છે અને ૬-હું પણ તમાને ખમાવું છું, એમ ગુરૂના ઉત્તરા જાણવા. શિષ્યગુરૂના આ પ્રશ્નો અને ઉત્તરાનુ વિશેષ સ્વરૂપ ચાલુ અધિકારમાં જ આગળ વન્દેનસૂત્રની વ્યાખ્યામાં તે તે સ્થાને કહેવાશે. હવે ગુરૂવન્દન કરવાથી થતા ‘છ ગુણા’ કહે છે. “ विणयोवयार माणस्स -भंजणा पूअणा गुरुजणस्स । तित्राण य आणा, सुअधम्माराहणाऽकिरिआ ॥ १ ॥ "
(પ્રવ॰સારી-૨૦૦)
LC
ભાવા — ૧-વિનયાપચાર, ર–માનના ભંગ, ૩-ગુરુની પૂજા, ૪-જિનાજ્ઞાનું પાલન, ૫- શ્રુતધર્માંની આરાધના અને ૬-અંતે મેાક્ષ, એ ‘છ ગુણા ગુરુવન્દનથી થાય છે.”
તેમાં એક વિનયે પચાર=વિનય એ જ ઉપચાર' તે રૂપ ભિકતિવશેષ, અર્થાત્ ગુરુવંદનથી વિનયરૂપ ભકિત થાય છે, બીજો પેાતાનુ અભિમાન નાશ પામે છે, ત્રીજો અભિમાન રહિત આત્માએ વિનીતભાવે વન્દન કરવાથી ‘ગુરુજનાની સુંદર પૂજા (સેવા)' થાય છે, ચાથા ધર્મનું મૂળ