Page Text
________________ विभाग-३ 137 चक्षुषा शक्तिरूपेण तारकागतमञ्जनं / न स्पृष्टमिति तद्धेतोरसिद्धत्वमिहोच्यते // 12 // शक्तिः शक्तिमतोन्यत्र तिष्ठतार्थेन युज्यते / तत्रस्थेन तु नैवेति कोन्यो ब्रूयाज्जडात्मनः।१३। व्यक्तिरूपाच्चक्षुषः शक्तिमतोन्यत्र दूरादिदेशे तिष्ठतार्थेन घटादिना शक्तीन्द्रियं युज्यते न पुनर्व्यक्तिनयनस्थेनाञ्जनादिनेति कोन्यो जडात्मवादिनो ब्रूयात् / दूरादिदेशस्थेनार्थेन व्यक्तिचक्षुषः सम्बधपूर्वकं चक्षुः सम्बध्यते तद्वेदनस्यान्यथानुपपत्तेरिति चेत् स्यादेतदेवं यद्यसम्बधेन तत्र वेदनमुपजनयितुं नेत्रेण न शक्येत मनोवत् / न हि प्राप्तिरेव तस्य विषयज्ञानजनननिमित्तमञ्जनादेः प्राप्तस्याप्रवेदनात् / योग्यतायास्तत्र भावात्तदप्रवेदनमिति चेत् सैवास्तु किं प्राप्तिनिर्बन्धेन / योग्यतायां हि सत्यां किञ्चिदक्षं प्राप्तमर्थं परिच्छिनत्ति किञ्चिदप्राप्तमिति यथाप्रतीतमभ्युपगन्तव्यम् / न हि प्राप्त्यभावेर्थपरिच्छेदनयोग्यताक्षस्य न सम्भवति मनोवद्विरोधाभावात् / येन प्रतीत्यतिक्रमः क्रियते ततो न स्वरूपासिद्धो हेतुः। पक्षाव्यापकोपि न भवतीत्याह;पक्षाव्यापकता हेतोर्मनस्यप्राप्यकारिणि / विरहादिति मन्तव्यं नास्यापेक्षत्वयोग्यतः // 14 // चक्षुरेव ह्यनुपक्षीकृतं न पुनर्मनस्तस्याप्राप्यकारित्वेन प्रसिद्धत्वात् स्वयमप्रसिद्धस्य साध्यत्वेन व्यवस्थापनात् / न वेदमप्रसिद्धमित्याह;मनसोप्राप्यकारित्वं नाप्रसिद्धं प्रवादिनाम् / क्वान्यथातीतदूरादिपदार्थग्रहणं ततः // 15 // न ह्यतीतादयो दूरस्थार्था मनसा प्राप्यकारिणा विषयीकर्तुं शक्या इति सर्वैः प्रवादिभिरप्राप्यकारि तदगीकर्तव्यमन्यथातीतदूरादिवस्तुपरिच्छित्तेरनुपपत्तेः / ततो न पक्षाव्यापको हेतुः स्पृष्टानवग्रहादिति पक्षीकृते चक्षुषि भावात् / नाप्यनैकान्तिको विरुद्धो वा प्राप्यकारिणि * विपक्षे स्पर्शनादावसम्भवादित्यतो हेतोर्भवत्येव साध्यसिद्धिः / इतश्च भवतीत्याह;काचाद्यन्तरितार्थानां ग्रहाच्चाप्राप्तकारिता / चक्षुषः प्राप्यकारित्वे मनसः स्पर्शनादिवत् / 16 / ननु च यद्यन्तरितार्थग्रहणं स्वभावकालान्तरितार्थग्रहणमिष्यते तदा न सिद्धं साधनं चक्षुषि तदभावात् / देशान्तरितार्थग्रहणं चेत्तदेव साध्यं साधनं चेत्यायातं / देशान्तरितार्थग्राहित्वमेव ह्यप्राप्यकारित्वमिति कश्चित्, तदसत् / चक्षुषोप्राप्तमर्थं परिच्छेत्तुं शक्तेः साध्यत्वात्तत्राप्रसिद्धत्वादप्राप्तकारणशक्तित्वस्याप्राप्यकारित्वस्येष्टत्वात् / साधनस्य पुनरन्तरितार्थग्रहणस्य स्वसंवेदनप्रत्यक्षसिद्धस्याभिधानात् / ननु च काचाद्यन्तरितार्थस्य प्राप्तस्यैव चक्षुषा परिच्छेदादसिद्धो हेतुरित्याशंकां परिहरनाह;विभज्य स्फटिकादींश्चेत्कथञ्चिच्चक्षुरंशवः / प्राप्नुवंस्तूलराश्यादीन्नश्वरान्नेति चाद्भुतम् / 17 /
| SR No. | 004442 |
| Book Title | Chakshurprapyakaritawad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Punyapalsuri |
| Publisher | Parshwabhyuday Prakashan |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 268 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 6 MB |