________________ 50 बृहत्कल्पचूर्णिः // [पीठिका सुतणाणं अक्खरसुतादि, तं चेव पुरिसेहितो असंबद्धं णोआगमतो भावसुतं भवति / जाए वा वेलाए सुतनाणी समितीसु उवउत्तो भवति, तं णोआगमतो भावसुतं भवति / अधवा दुसत्तगविहंति अंगपविट्ठ दुवालसविहं, अंगबाहिरं दुविहं-कालियं च उक्कालियं च / एते दो सत्तगा चोद्दस / सुतं ति गतं / इयाणि 'सुत्तं' ति दारं / तं दुविहं-दव्वसुत्तं भावसुत्तं च / दव्वसुत्तं वतिरित्तं / पंचविधं पुण दव्वे, भावम्मि तमेव होति सुत्तं तु / "पंचविहं पुण०" पुव्वद्धं / "पंचविहं" ति–अंडयं पोंडयं कीडयं वालयं वागतं ति भावसुत्तं / जं चेव भावसुतं भणितं तं चेव भावसुत्तं / सुत्तं ति गतं / इताणि 'गंथो' / सो दुविहो-दव्वगंथो य भावगंथो य / सच्चित्तादी गंथो, दव्वे भावे इमं चेव // 178 // "सच्चित्तादी०" पच्छद्धं / दव्वगंथो तिविहो-सचित्तो अचित्तो मीसतो / एस तिविहो वि उवरि पढमसुत्ते परूविज्जिहिति / भावगंथो इमं चेव कप्प-व्ववहारसुतक्खधं / गंथे त्ति दारं गतं ॥छ।। इदानीं सिद्धांतो वक्तव्यः / जेण उ सिद्धं अत्थं, अंतं णयतीति तेण सिद्धंतो। सो सव्व-पडीतंतो अधिगरणे अब्भुवगमे य // 179 // . आह-सिद्धान्त इति कोऽर्थः ? / 'सिद्धमर्थं अन्तं णयती'ति सिद्धान्तः / सः चतुर्विधः / तद्यथा-सर्वतन्त्रसिद्धान्तः, प्रतितन्त्रसिद्धान्तः, अधिकरणसिद्धान्तः, अभ्युपगमसिद्धान्तः इति / तत्र सर्वतन्त्रसिद्धान्तः संति पमाणातिं पमेयसाहगाई तु सव्वतंतो उ। थेज्जवई य वसुमई, आपो य दवा चलो वाऊ // 180 // "संति पमाणाति०" गाधा / संतीति विद्यन्ते प्रमाणानि प्रत्यक्षादीनि द्रव्यादीनां प्रमेयादीनां साधकानीति सर्वतन्त्रसिद्धान्तः / अर्थं तन्त्रयतीति तन्त्रं शास्त्रमित्यर्थः / यथा स्थैर्यवती पृथिवी, आपो द्रवाः, चलो वायुरचाक्षुषश्चेति / अधुना प्रतितन्त्रसिद्धान्तः जो खलु सतंतसिद्धो, न य परतंतेसु सो उ पडितंतो / णिच्चमणिच्चं सव्वं, णिच्चाणिच्चं च इच्चादी // 181 // "जो खलु०" गाधा / यः स्वतन्त्रे सिद्धः न च परतन्त्रेषु सिद्धः स प्रतितन्त्रसिद्धान्तः / यथा-सर्वं नित्यं सांख्यानाम्, सर्वमनित्यं क्षणिकवादिनाम् / सर्वं नित्याऽनित्यमार्हतानाम् /
