Bruhatkalp Sutram Pithika Part 01

SR No.: 004440
Original Sutra Author: N/A
Author: Sheelchandrasuri, Rupendrakumar Pagariya
Publisher: Prakrit Granth Parishad
Publication Year: 2008
Total Pages: 250
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_bruhatkalpa
File Size: 20 MB

Page 107

बृहत्कल्पचूर्णिः // [पीठिका "दु द्रु गतौ," द्रुमः, दोहि वा मातो द्रुमः / पुष्प विकसने, भ्रम अनवस्थाने, आङ् मर्यादाभिविध्योः / पा पाने, रस प्रीणने / अत्र व्यस्तपदत्वाद् विग्रहानुपपत्तिः / अत्र चोदक आह-किंलक्षणः पुनर्द्वमः ? उच्यते पत्र-पुष्प-फलोपेतो, मूलस्कन्धसमन्वितः। एष वृक्ष इति ज्ञेयं, विपरीतमतोऽन्यथा // यदि 'पत्राद्युपेतलक्षणो द्रुमः इति अभिप्रेतं, तेन तर्हि यदा परिशटितपाण्डुपत्रादिद्रुमो भवति, तदा हि अद्रुमत्वं प्राप्तमिति चालना / अत्र प्रत्यवस्थानम्-यदुक्तं भवता पत्राद्यनुपपेतस्याद्रुमत्वं, 'असद् एतदिति नः प्रतिज्ञा', 'तद्गुणलब्धित्वात्' इति हेतुः / दृष्टान्तो रथकारः / यथा-रथकारस्य रथकर्तृत्वे प्रयत्नमकुर्वाणस्यापि रथकर्तृत्वं नातिवर्तते, किमेवं न गृह्यते परिशटितपाण्डुपत्रस्यापि वृक्षस्य तद्गुणलब्धेरनिवृत्तौ भवत्येव द्रुमत्वं ? / तस्मात् तद्गुणलब्धित्वात् पश्यामो यदुक्तं भवता 'परिशटितपाण्डुपत्रत्वाद् द्रुमस्याद्रुमत्वं प्राप्तम्' तदसदिति निगमनं / लक्षणमिति वर्तते / जं च हेट्ठा भणियं-सुत्तणिरुत्तं उवरिं भण्णिहिति त्ति [गा० 188] / तं इदाणि भण्णंति सुत्तं तु सुत्तमेव उ, अधवा सुत्तं तु तं भवे लेसो। अत्थस्स सूतणा वा, सुवुत्तमिति वा भवे सुत्तं // 312 // पासुत्तसमं सुत्तं, अत्थेणाबोधियं ण तं जाणे। लेससरिसेण तेणं, अत्था संघातिता बहवे // 313 // "सुत्तं तु सुत्तमेव तु०" गाधा / अस्य व्याख्या–“पासुत्तसमं०" पुव्वद्धं / जधाबावत्तरिकलापंडितो वि मणूसो पासुत्तेल्लओ न किंचि तासि कलाणं जाणति विसेसं / एवं चेव सुत्तं पि अत्थतो अबोधितं न किंचि वि अत्थविसेसं जाणति / जता सो चेव पुरिसो पडिबोहितो भवति तदा तासिं जाणओ भवति / एवं चेव जधा सुत्तं पडिबोधितं भवति तदा सव्वेसि तदन्तगताणं३ भावाणं जाणतं भवति / "अधवा सुत्तं तु तं भवे लेसो''त्ति / अस्य व्याख्या "लेससरिसेण" पच्छद्धं / सिलेसो दुविधो-दव्वसिलेसेणं जधा-पदाणि पदकारो दोण्णि तिण्णि वा एगतो लेसेति / एवं सुत्ते वि / एगेणं सुत्तपदेणं अणेगाणि अत्थपदाणि सुलेसिताणि अच्छंति / अत्थस्स सूतणा वा इति / अर्थस्य सूचनात् सूत्रमित्यपदिश्यते / यस्मात् तेनार्थः सूचित इत्यर्थः / "सुवुत्तमिति वा सुत्तं तु सुट्ठ उक्तं ५सुत्तं भवतीत्यर्थः / अथवाऽन्यः प्रकारो नैरुक्तिकानां, पुव्वभणितं तु कारकगाधा 1. पत्राद्युपपेत० पू० 2 / 2. द्रुमत्वात् पू० 2 / 3. तदंतग्गताणं पू० 1-2 / 4. सुव्वुत्त० पू० 2 / 5. सूक्तं पू० 2 /