________________ 158 श्री औपपातिकसूत्रम् पाउणित्ता कालमासे कालं किच्चा उक्कोसेणं जोइसिएसु देवत्ताए उववत्तारो भवंति तहिं तेसिं गती एगं पलिओवमं वाससयसहस्समब्भहियं ठिती पंन्नत्ता० आराहगा ? नो इणढे समढे // 94 // [94] 'गंगाकूलग'त्ति गङ्गाकूलाश्रिताः 'वानप्पत्थ 'त्ति वने-अटव्यां प्रस्था-प्रस्थानं गमनमवस्थानं वा वनप्रस्था सा अस्ति येषां तस्यां वा भवा वानप्रस्था:-"ब्रह्मचारी गृहस्थश्च, वानप्रस्थो यतिस्तथा" इत्येवंभूततृतीयाश्रमवर्तिनः 'होत्तिय'त्ति अग्निहोत्रिकाः 'पोत्तिय'त्ति वस्त्रधारिण: 'कोत्तिय 'त्ति भूमिशायिनः, 'जन्नई 'त्ति यज्ञयाजिनः, 'सड्डइ 'त्ति श्राद्धाः, थालइ 'त्ति गृहीतभाण्डा: 'हुंबउ?'त्ति कुण्डिकाश्रमणा: दंतुक्खलिय'त्ति फलभोजिनः 'उम्मज्जक'त्ति उन्मज्जनमात्रेण ये स्नान्ति 'संमज्जगत्ति उन्मज्जनस्यैवासकृत्करणेन ये स्नान्ति 'निमज्जकत्ति स्नानार्थं निमग्ना एव ये क्षणं तिष्ठन्ति 'संपक्खाल'त्ति मृत्तिकादिघर्षणपूर्वकं येऽङ्गं क्षालयन्ति 'दक्खिणकूलग'त्ति यैर्गङ्गाया दक्षिणकूल एव वस्तव्यम् 'उत्तरकूलग'त्ति उक्तविपरीता: 'संखधमग'त्ति शङ्ख ध्मात्वा ये जेमन्ति यद्यन्यः कोऽपि नागच्छतीति 'कूलधमग 'त्ति ये कूले स्थित्वा शब्दं कृत्वा भुञ्जते 'मियलुद्धय'त्ति प्रतीता एव, ‘हत्थितावसत्ति ये हस्तिनं मारयित्वा तेनैव बहुकालं भोजनतो यापयन्ति, 'उदंडग'त्ति ऊर्ध्वकृतदण्डा ये सञ्चरन्ति 'दिसापीक्खिणो'त्ति उदकेन दिशः प्रोक्ष्य ये फलपुष्पादि समुचिन्वन्ति 'वक्तवासिणो' त्ति वल्कलवाससः 'चेलवासिणो 'त्ति व्यक्तं, पाठान्तरे वेलवासिणो 'त्ति समुद्रवेलासन्निधिवासिनः 'जलवासिणो 'त्ति ये जलनिमग्ना एवासते, शेषाः प्रतीताः, नवरं 'जलाभिसेयकढिणगाया' इति ये अस्नात्वा न भुञ्जते "स्नानाद्वा पाण्डुरीभूतगात्रा' इति वृद्धाः, पाठान्तरे जलाभिषेककठीनं गात्रं भूताः-प्राप्ता ये ते तथा, 'इंगालसोल्लियं 'ति अङ्गारैरिव पक्वं 'कंडुसोल्लियं 'ति कन्दुपक्वमिवेति 'पलिओवमं वाससयसहस्समब्भहियं' ति मकारस्य प्राकृतप्रभवत्वाद्वर्षशतसहस्राभ्यधिकमित्यर्थः, अथवा पल्योपमं वर्षशतसहस्रमभ्यधिकं च पल्योपमादित्येवं गमनिका // 94 // १.द्र.सूत्र.९० // 2. 'वने भवा वानी, वानी प्रस्था येषां ते वानप्रस्था' भग. 7.519 / / 3. 'पोत्तियत्ति वस्त्रधारिणः, सोत्तियत्ति क्वचित्पाठः तत्राऽप्ययमेवार्थः / भग वृ. प. 519 A // 4. रामायणे 3 / 6 / 3 द्रष्टव्यम् / दीघनिकाय अट्ठकथा 1 पृ. 270 मध्येऽपि द्रष्टव्यम् / / 5. बौद्धभिक्षुरित्यर्थः, द्रष्टव्यं सूत्रकृताङ्गवृत्तौ 2 / 6, ललितविस्तरे पृ. 248, 'महावग्ग' मध्ये 6 / 10 / 22 पृ. 235 / / 6. द्रष्टव्यम् आचाराङ्गचूर्णी-५ पृ. 169 // 7. द्रष्टव्यं भगवती सूत्रे 11/9, निरियावलिका-३ पृ. 37-40, आवश्यकचूर्णौ पृ. 457, वसदेवहिडि मध्ये पृ. 17, दीघनिकाये सिगालोववादसूत्रे / / 8. तुला भगवतिसूत्रवृत्तौ प. 519 B “इति वृद्धाः, क्वचित् ‘जलाभिसेयकढिणगायभूयत्ति' 'दृश्यते''।