Page Text
________________ सूरिकतटीका ] सम्बन्धकारिकाः निर्दिशति-अर्हन्नेव, नाम्नः प्रयोजनमुक्तं निरुक्तद्वारेण पूजामहतीति, एवावधारणे अयमेवासावुत्तमोत्तमो नान्य इति / लोके, कृत्स्नेऽपि जगति नैकदेशे / कुतः पुनः पूजामहतीत्याह-देवर्षिनरेन्द्रेभ्यः पूज्येभ्योऽप्यन्यसत्त्वानाम् / देवेभ्य ऋषिभ्यो नरेन्द्रेभ्यः प्रत्येकमिन्द्रशब्दः। पूज्येभ्योऽप्यन्यसत्त्वानामिति माहात्म्यख्यापनमेव, अन्यसत्वानां देवादयः पूज्यास्तेभ्योऽप्यर्हति पूजामर्हनिति / एवं चान्येभ्योऽपि पूजामन्तीति व्याख्यातमेव, नहि राजनि समुत्तिष्ठति पर्षदुत्थानं प्रति वितर्कः / स तावदहतु पूजा, अथ पूजकानां तु कृतार्थमकोपप्रसादमर्चयतां का गुणावाप्तिः नैवं शक्यम्, दृश्यते हि अमिरकोपप्रसादोऽपि सेवकानामीप्सितनिवृत्तिहेतुः स्यात् / अग्नेरिव दाहाधनीप्सितमपि तस्माद् भविष्यतीति, तथैव, दुष्टबुद्धयो घरागद्वेषमप्यनिमिवान्यायेन सेवमानाः खाशयदोषादेव शशिनीव लोष्टुक्षेपमात्मोपघाताय कर्मोपचिन्वन्ति, स्वपरिणामो हि नः प्रवचने प्रधानं कर्मोपचयहेतुरित्युपदेशः, वक्ष्यति च शास्त्रे "प्रमत्तयोगात् प्राणव्यपरोपणं हिंसा" (अ० 7, सू०८) इत्येवमादिषु // 7 // ननु चात एव ते सुतरामाहों यदुत निराकृतरागद्वेषमलाः / नहि कलुषमुदकं मलविशुद्धये, यद्येवमुच्यतां तर्हि तदर्चनात् किं हितमवाप्यत इत्याह अभ्यर्चनादर्हतां, मनःप्रसादस्ततः समाधिश्च / .. तस्मादपि निःश्रेयस-मतो हि तत्पूजनं न्याय्यम् // 8 // आर्या ___ व्या०-अभ्यर्चनादहतामिति / अभ्यर्चनात् पूजनात्, अभिगमनस्तुतिवन्दनपर्युपासनादेः, केषाम् अर्हतां, कर्मणि षष्ठी, अर्हन्तोऽभ्या इत्यर्थः। किं भवतीत्याह-मनःप्रसादः मनसः प्रसादः, प्रसीदति मनः। न चैतदाशङ्कयम्, प्राक् पूजनादप्रसने मनसि पूजनप्रवृत्त्यभाव एवेति, भवति हीश्वरानुवृत्यादिभिरपि प्रवृत्तिः, सा च लौकान्तिकविधौ वक्ष्यते / पूजनात् ऊर्ध्व प्रायेण मनसि प्रसादाभिप्रायः, लोकेऽपि ह्यप्रसन्नमनसामपीष्टजनादिसमागमानन्तरं मनःप्रसाद इति प्रतीतम् / ततः किमित्याह-ततः समाधिश्च, तस्मान् मनःप्रसादात् समाधिरेकाग्रता निविप्लवमनस्त्वं निर्वृतिर्भवति / चशब्दः समुच्चये, समाहितस्य सतः शुश्रूषा, ततः श्रवणं, श्रवगादग्रहणधारणोहापोहाः, ततः संसारतत्त्वाधिगमः,तस्माद्धिताहितप्राप्तिपरिहारावित्येवमादयबेति, तस्मादपि निःश्रेयसं,तस्मादपि समाध्यादिगुणावाप्तितारतम्यानिःश्रेयसमधिगम्यत इति / अतो हि तत्पूजनं न्याय्यम्, यत इयं कल्याणपरम्परा निःश्रेयसनिष्ठा निर्वर्तते, तत एव तेषां कृतार्थानामपि सतामहतां पूजनं न्यायादनपेतमिति सिद्धम् / एवं च कृतार्थत्वेऽपि सुतरामहत्पूजनं न्याय्यमिति दर्शितं भवति / अधुना हि सत्वाः प्रायोऽलसाः क्लेशादिभीरवः प्रमादिनश्च तेषां शान्ताकारप्रतिमादि दृष्ट्या द्रव्याद्यपेक्षकर्मोपशमादिलब्धमोहनीयविवरप्रसन्नमनसां प्रायेण तद्वचनश्रवणश्रद्धोपजायते, ततो दर्शनादिलाभ इति / केषांचिच्चाधिगतदर्श 'अलं शुद्धये ' इति क-पाठः /
| SR No. | 004407 |
| Book Title | Tattvarthadhigam Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyadarshanvijay |
| Publisher | Shripalnagar Jain S M Derasar Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 514 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |