________________ 5 समयः] समयमातका / त्वरागो घाणरागश्च मानसो बुद्धिसंभवः / अहंकाराभिधानश्चेत्यष्टाविन्द्रियसंज्ञकाः // 9 // वृषरागोऽश्वरागश्च कृकलासाह्वयस्तथा / मेषरागः श्वरागश्च खररागस्तथापरः // 10 // मार्जाररागो हस्त्याख्यश्चेत्यष्टौ प्राणिभेदजाः / शुकरागो हंसरागस्तथा पारावताभिधः // 11 // मायूरश्चटकाख्यश्च कृकवाकुसमुद्भवः / कोकिलो जीवजीवाख्यश्चेत्यष्टौ पक्षिजातयः // 12 // केशरागोऽस्थिरागश्च नखाख्यः पाणिसंगतः / दन्तरागस्तथा पादरागस्तिलकरागवान् // 13 // कर्णपूराभिधानश्चेत्यष्टावङ्गविभाविनः / छायारागस्तथा भूतरागोऽपस्मारवानपि // 14 // ग्रहरागोऽथ गान्धर्वो यक्षाख्यः क्षोभरागभृत् / पिशाचराग इत्यष्टौ महारागाः प्रकीर्तिताः // 15 // कौसुमः कुम्भरागश्च नारङ्गाङ्कोऽथ दाडिमः / मद्यरागः कुष्ठरागो विसर्पाख्यश्चिताभिधः // 16 // . भ्रामरोऽप्यथ पातङ्गो वृश्चिकाख्यो ज्वराभिधः / भ्रमाख्यः स्मृतिजन्मा च रतिरागो ग्रहाभिधः // 17 // रागो रुधिरसंज्ञश्च षोडशैते प्रकीर्णकाः / . . संक्षिप्तं लक्षणं तेषां क्रमेण श्रूयतामिदम् // 18 // कौसुम्भो रक्षितः स्थायी क्षणान्नश्यत्युपेक्षितः / स्वभावरूतः सैन्दूरः स्नेहश्लेषेण धार्यते // 19 // अल्पलीनः सुखायैव घनो दुःखाय कौङ्कुमः / तप्तः श्लिष्यति लाक्षाङ्कः श्लेषं नायाति शीतलः // 20 // तप्तः शीतश्च माञ्जिष्ठो स्थिरभोगक्षमः समः। . स्थिरो रौक्ष्येण काषायः स्नेहयोगेन नश्यति // 21 // 1. 'नारङ्गकोऽथ' इति पाठः.