________________ 658 - काव्यमाला / अत्रोर्वशीविरहात्पुरूरवा उत्तरां कामावस्था प्रपन्नः प्रियाप्राप्तौ प्रेत्येव प्रत्युज्जीवितस्तदेवानुसंधत्ते / सोऽयं प्रमापणार्थः प्रवाससिद्धस्तदनन्तरेऽपि समाससामर्थ्यादनुवर्तते / कः पुनरत्र समासः / षष्ठीतत्पुरुष एव / का वृत्तिः / न तावदनुत्सृष्टखार्था, नहि प्रोष्यसमागतयोः प्रवाससंबन्धोऽपि विद्यते / उत्सृष्टखार्था तदिह भवतु / युक्तं पुनर्यदुत्सृष्टस्वार्था नाम वृत्तिः स्यात् / बाढं युक्तम् / एवं हि दृश्यते लोकेपुरुषोऽयं परकर्मणि प्रवर्तमानः स्वकर्मोत्सृजति / तद्यथा तक्षा राजकमणि प्रवर्तमानस्तक्षकर्मोत्सृजति / नन्वेवं सति राजपुरुषमानयेत्युक्ते पुरुषमात्रस्यानयनं प्राप्नोति / नैष दोषः / उत्सृजन्नप्ययं खार्थ नात्यन्तायोत्सृजति, यः परार्थविरोधी खार्थस्तमेवोत्सृजति / तद्यथा तक्षा राजकर्मणि प्रवर्तमानस्तक्षकर्मोत्सृजति न तु स्थितविहसितकम्पितादीनि। न चायमर्थः परार्थविरोधी विशेषणं नाम / तस्मान्नोत्लक्ष्यति // करुणानन्तरेऽनुभूतप्रादुर्भावान्वयार्थो यथा'जयन्ति जायाश्लिष्टस्य शम्भोरम्भोधिमन्थने / मनामृतविषाखादमदमूर्छा मनोमुदः // 293 // अत्र दाक्षायण्या हैमवतीत्वेन करुणानन्तरत्वम् / तत्र करुणदुःखेन मूर्छादयः प्रादुरासन् / इह त्वानन्देन ते प्रादुर्भवन्ति // तत्रैवोच्चारणान्वयार्थों यथा'क्लाम्यन्ती यदुपेक्षितासि पुरतः कामो यदने हतः - क्लिष्टं यत्तपसा वपुर्यदपि च प्रोक्ता बटुच्छद्मना / तत्सर्वं प्रणतस्य मेऽद्य दयिते दाक्षायणि क्षम्यता मित्युक्त्वा चरणानयोर्विजयते लुण्ठन्छिवायाः शिवः 294' 1. विरहे' क.ख. 2. 'कामावस्थामापन्नः' क.ख. 3. 'कात्र वृत्तिः' क.ख. 4. 'प्रादुर्भावार्थान्वयार्थों' ख. 5. 'दाक्षायिण्या' ग.घ. 6. 'तुष्यन्! क.ख.
