________________ 3 परिच्छेदः / सरस्वतीकण्ठाभरणम् / 325 अत्र वपुषा चतुर्भुजो मुखेन त्रिलोचनस्तेजसा रविरित्यङ्गविकारैर-- गिनो विकृतिर्लक्ष्यते यथाक्ष्णा काण इति // / तृतीयावाच्य एवेति / सूत्रेऽङ्गपदेनाङ्गी लक्ष्यते / तस्य च संबन्धिनियमादङ्गवाचिनस्तृतीया भवति / अङ्गं च द्विविधमाजानिकमौपचारिकं च द्वयमपीह विवक्षितं विकारादिकं चेत्थंभूतलक्षणमेवेदम् / अत एव सूत्रक्रमो नादत इत्याशयवान्व्याचष्टे-अत्र वपुषेति / विकृतिरवस्थान्तरप्राप्तिः // - चतुर्थीवाच्यमुत्पातलक्षणं यथा 'गोनासाय नियोजितागदरजाः सर्पाय बद्धौषधिः __ कण्ठस्थाय विषाय वीर्यमहिते पाणौ मणीन्बिभ्रती / भर्तुर्भूतगणाय गोत्रजरतीनिर्दिष्टमन्त्राक्षरा __ रक्षत्वद्रिसुता विवाहसमये प्रीता च भीता च वः // 28 // अत्र गौर्या विवाहमङ्गलानौचित्येनोत्पातरूपैरगदरजोनियोगादिभिभगवद्गता गोनासादयो ज्ञाप्यन्ते; यथा वाताय कपिला विद्युदिति / / ततश्चोत्पातेन ज्ञापितेचेति संबन्धस्योभयनिष्ठत्वात्तादर्थ्य इव लक्ष्यवाचिनश्चतुर्थी न लक्षणवाचिनः / तृतीयाविषयापहारादेकयैव च विभक्त्योभयगतस्यापि संबन्धस्य राज्ञः पुरुष इतिवदुक्तत्वात्तृतीयापि न भवति // गोनासायेति / ननूत्पातेनाविष्टेन यज्ज्ञाप्यते तत्र चतुर्थीति लक्षणमेवास्या वाच्यं प्रतिभाति, नैतत् / लक्ष्यलक्षणभावोऽसावभिधीयते न तु लक्ष्ये..... / ततश्च यतो विधीयते तस्य लक्षणीयतामादितरस्य लक्षणतां बोधयतीति / अगदरजःप्रभृतयस्तु कथममङ्गलरूपा इत्यवशिष्यते / तत्राह-अत्र गौर्या इत्यादि / ननु तथापि लक्षणवाचिन एव चतुर्थीति कथमवसितमित्यत आह-ततश्चेति / यथा तादर्थ्यस्योभयनिष्ठत्वेऽपि कङ्कणाय कनकमित्यत्र कार्यवाचिन एव चतुर्थी न तु कारणवाचिनः, तथेहापि संबन्धस्योभयाश्रयत्वेऽपि लक्ष्यवाचिन एव चतुर्थी नतु लक्षणवाचिन इत्यर्थः / तर्हि तृतीया कथं न भवतीत्यत आह-एकयैव चेति / संबन्धस्य संबन्धिनावेव विशेषस्तेन लक्षणमपि चतुर्युव प्रतिपादयत्यत आहउक्तार्थत्वात्कथं तृतीया न भवतीति शुद्धप्रातिपदिकार्थाभिधाने प्रथमेति भावः //
