________________ 1 परिच्छेदः / सरस्वतीकण्ठाभरणम् / त एव विनिवेश्यन्ते बीभत्सादौ रसे यदा / तदा तं दीपयन्त्येव तेन वर्णा रसच्युताः // ' इति / त्वाष्ट्रा राक्षसास्त्वष्टरपत्यं वृत्रस्तस्यारिरिन्द्रस्तस्य राष्ट्रे स्वर्ग न सन्ति / भ्राष्ट्र चणकादिभर्जनस्थाने न कुण्ठदंष्ट्रा भवन्ति / असितचञ्चुचरणा हैमा धार्तराष्ट्रा न विद्यन्ते / उष्ट्रिण उष्ट्रोपजीविनः // यत्पादपूरणाद्यर्थमनर्थकमुदाहृतम् / गुणत्वमनुमन्यन्ते तस्यापि यमकादिषु // 93 // यथा'योषितामतितरां नखलूनं गात्रमुज्ज्वलतया न खलूनम् // 126 // ' बभौ मुखेनाप्रतिमेन काचन श्रियाधिकानां प्रति मेनका च न॥१२७॥' अत्र खलुशब्दस्य चशब्दस्य च पादपूरणमात्रेऽपि प्रयोजने यमकत्वाद्गुणत्वम् // यत्पादपूरणेति / द्योतनीयमर्थमन्तरेण प्रयुक्तमव्ययपदमनर्थकमित्युक्तम् / पादपूरणार्थत्वं तु दूषणताबीजम् / आदिग्रहणाद्गद्यपूरणम् / सति तूपयोगे तस्य तद्बीजाभावाद्दोषभावविरहोऽलंकारारम्भे च गुणत्वम् / तदिदमुक्तम्-यमकादिविति / आदिशब्दोऽनुप्रासचित्रादिपरः / वाक्यालंकारार्थत्वमपि शब्दालंकारारम्भकत्वमेव / यदाह-'आर्षार्षिपुत्रकर्षिकवैदिकादिवाक्यानामलंकारहेतवो वाक्यालंकारार्थाःइति / तेन 'उत्फुल्लकमलकेसरपरागगौरद्युतें मम हि गौरि / अभिवाञ्छितं प्रसिध्यतु भगवति युष्मत्प्रसादेन // ' इति / __ अत्र हि प्र इत्येतयोर्न वाक्यालंकारप्रयोजकत्वमित्युक्तप्रायम् / योषितामित्यादाबतितरां नखलूनं योषितां गात्रमुज्ज्वलतया नोनमित्येव पर्याप्ते द्वितीयपादे तदुभयमपि यमकारम्भकं सत्प्रस्तुतोपयोगितया कविव्युत्पत्तिपुरस्कारप्रवृत्तमपजहाति दोष. भावमुपादत्ते च गुणत्वमिति // .. यत्तु रूढिच्युतत्वेन प्रोक्तमन्यार्थसंज्ञितम् / प्रहलिकादिषु प्रायो गुणत्वं तस्य युज्यते // 94 // 1. 'हंसा' ख.
