________________ 76 काव्यमाला। __अत्र सीतायाः पुरीपरिसरेऽपि कियदस्ति गन्तव्यमिति वचनं शृग्वतो रामस्य शिरीषमृदुतदङ्गावलोकनेनाश्रुणोऽवतारः सौकुमार्यमाह // ___ अनिष्ठुरत्वमिति / सामग्रीसंभवेऽपि चित्तद्वतिमनासादयन्नीरसः कठोरोऽभिधीयते / अतथाभूतस्तु झटिति तन्मयीभवनयोग्यान्तःकरणः सुकुमारस्तदिदमुक्तमनिष्ठुरत्वमिति / प्राहुरित्यनेन प्रसिद्धिं द्योतयति–सद्य इति / सहगन्तुमुत्सुका कथमेवं सुकुमारप्रकृतिः कान्तारेषु भविष्यसीति वार्यमाणापि हृदयवैमुख्येन पद्भ्यामतित्वरितं गमिष्यामीति स्नेहमूढा त्रिचतुराणि पदानि जवाद्गतवती / अश्रुणः प्रथमावतारो भविष्यदश्रुपरम्पराप्रचारभूतः / सौकुमार्यमाहेति अश्रुपातेनानुभावाश्रुनिमित्तभूता चित्तद्रुतिः करतलामलकवत्प्रकाश्यते // अर्थव्यक्तिः स्वरूपस्य साक्षात्कथनमुच्यते / - यथा 'पृष्ठेषु शङ्खशकलच्छविषु च्छदानां रेखाभिरङ्कितमलतकलोहिताभिः / गोरोचनाहरितबभ्रुबहिःपलाश मामोदते कुमुदमम्भसि पल्वलस्य // 104 // अत्र कुमुदखरूपस्य साक्षादिव प्रतीयमानत्वेन यत्स्पष्टरूपाभिधानमसावर्थव्यक्तिः // ___ अर्थव्यक्तिरिति। खरूपं स्वमसाधारणं कविप्रतिभैकगोचरं चमत्कारिरूपं तस्य साक्षात्कथनम् / कविशक्तिवशात्साक्षात्कारसोदरप्रतीतिजनकपदवत्त्वं संदर्भस्यार्थव्यक्तिनामा गुणः / अर्थों यथोक्तस्तस्य व्यक्तिः प्रत्यक्षायमाणता / जातेéदस्तृतीये वक्ष्यते // पृष्ठेष्विति / ईषद्विकखरस्य कुमुदस्य किंचिद्विघटमानबहिःपलाशसंघन्धिषु शीतातपासंपर्कादत्यन्तविशदानां दलानां पृष्ठानि पाकलोहितरेखाङ्कितानि दृश्यन्ते / अत एवामोदते किंचिदुद्भिदुरेण मुखेन गर्भपिण्डितमामोदं मुञ्चतीति // कान्तिीप्तरसत्वं स्यात् 1. 'लोहिनीमिः' ग. 2. 'पृष्ठेऽपि' इत्यादर्शपाठः. -
