Page Text
________________ 1 परिच्छेदः / सरखतीकण्ठाभरणम् / यथा- .. 'यच्चन्द्रकोटिकरकोरकभारभाजि .. __ बभ्राम बभ्रुणि जटापटले हरस्य / .. तद्वः पुनातु हिमशैलशिलानिकुञ्ज " झाकारडम्बरविरावि सुरापगाम्भः // 77 // ' अत्रोपक्रमादासमाप्ति स्फुटबन्धस्य निर्वाहात्समत्वम् // . .... यदिति / प्रतीत्यन्तेन मार्गो व्याख्यातः / अवैषम्येण भणनमित्यनेन वाग्मेदः खरेषु ह्रखान्त्याः, व्यजनेषु वर्गान्त्या दन्त्याश्च मृदवः कोमला वर्णाः / दीर्घाः खराः व्यञ्जनेषु णकारवर्जटवर्गरेफशषहा अदन्त्यसंयोगाश्च प्रस्फुटाः / शेषाणिं व्यञ्जनानि दन्त्यसंयोगाश्चोन्मिश्रमध्यमा वर्णास्तेषांमन्यतमैर्वणैर्यो बन्धनविधिस्तं प्रति यदवैषम्येण उपक्रमनिर्वाहादिना करणेन भणनमुक्तिः सा समता। न चेयं दोषाभावमात्रमेकजातीयवर्णपरिचयप्रबन्धप्रवेशनिर्वाहाणां सिद्धिः शक्तिव्युत्पत्तिरूपतया प्रधानोत्कर्षपर्यवसानात् / न च दोषाभावस्यैवंरूपता केनचित्प्रतिषिद्धा। अत एव श्लेषप्रसादयोरपि गुणभावः सिद्धः / ननु रक्ताशोककृशोदरी क्व नु गता त्यक्त्वानुरक्तं जनं नो दृष्टेति मुधव चालयसि किं वाताभिभूतं शिरः / उत्कण्ठाघटमानषट्पदघटासंघदष्टच्छदस्तत्पादाहतिमन्तरेण भवतः पुष्पोद्गमोऽयं कुतः।' इत्यत्र वैषम्यं दोष एव स्यात् / न ह्यत्र मुक्तस्थाने स्फुटता। तस्माद्यत्किंचिदेतत् / तदेवं निर्वाह्यत्रैविध्यात्समता त्रिरूपा भवति ग्राम्या परुषा उपनागरिका च / तत्रोन्मिश्रप्रायसंदर्भनिर्वाहे ग्राम्या / यथा-'पुरः पाण्डुच्छायं तदनु कपिलिम्ना कृतपदं ततः पाकोद्रेकादरुणगुणसंवर्धितवपुः / शनैः कोशारम्भे स्थपुटनिजविष्कम्भविषमे वने पीतामोदं बदरमरसत्वं कलयति // ' परुषा यथा-यच्चन्द्रेति / बालेन्दुमयूखमुकुलजालनिचुलितासु परमेश्वरजटावल्लरीषु भ्रमणाध्यासादिवाद्यापि हिमाद्रिकुलेषु झाङ्कारिगङ्गाम्भ इति प्रतीयमानोत्प्रेक्षा / उपनागरिका यथा-'वसने परिधूसरे वसाना नियमक्षाममुखी धृतैकवेणिः / अतिनिष्करुणस्य शुद्धशीला मम दीर्घा विरहव्यथां व्यनक्ति // ' अत्रास्मत्सहाध्यायिनः पूर्वार्धमेवोपनागरिकोदाहरणं मन्यन्ते / उत्तरार्धे हि विष्केत्यादिवर्णनिवेशनादुन्मिश्रत्वमेव / इयमपरोन्मिश्रा संदर्भजातियेत्कोमलकठोरवर्णतुल्यतया निर्वहणमिति // .. या पृथक्पदता वाक्ये तन्माधुर्यमिति स्मृतम् /
| SR No. | 004397 |
| Book Title | Sarasvatikanthabharanam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dhareshvar Bhojdev, Kedarnath Sharma, Vasudev L Shastri |
| Publisher | Pandurang Jawaji |
| Publication Year | 1934 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |