________________ 74 ' काव्यमाला। . 'स वः पायादिन्दुर्नवबिसलताकोटिकुटिलः स्मरारेयों मूर्ध्नि ज्वलनकपिशे भाति निहितः। .. .. सवन्मन्दाकिन्याः प्रतिदिवससिक्तेन पयसा ___कपालेनोन्मुक्तः स्फटिकवलेनाङ्कुर इव // ' ... अत्राङ्करशब्दस्य जातिशब्दत्वाजातिरुत्प्रेक्ष्यते / क्रियोत्प्रेक्षा यथा- 'लिम्पतीव तमोङ्गानि वर्षतीवाञ्जनं नमः। अत्र लेपनवर्षणक्रिये तमोनभोगतत्वेनोत्प्रेक्ष्येते / उत्तरार्धे तु असत्पुरुषसेवेव दृष्टिनिष्फलतां गता // इत्यत्रोपमैव नोत्प्रेक्षा / गुणोत्प्रेक्षा यथा'सैषा स्थली यत्र विचिन्वता त्वां भ्रष्टं मया नूपुरमेकमुाम् / अदृश्यत त्वच्चरणारविन्दविश्लेषदुःखादिव बद्धमौनम् // अत्र दुःखं गुणः / द्रव्योत्प्रेक्षा यथा- ' 'पातालमेतेन्नयनोत्सवेन विलोक्य शून्यं मृगलाञ्छनेन / इहाङ्गनाभिः खमुखच्छलेन कृताम्बरे चन्द्रमयीव सृष्टिः / / ' वेणेति / अनेन जात्यादिभेदानामनवक्तृप्तिर्ध्वनिता।तमोगतत्वेनेति / तमोगतव्यापनादिधर्मनिगरणेनेत्यर्थः / अत्र हि तमसो धर्मिणोऽन्यधर्मधर्मित्वं निगीर्यान्यधर्मधर्मित्वमवस्थापितमित्यग्र एव वक्ष्यामः / द्रव्योत्प्रेक्षेति / द्रव्यस्य स्वरूपेणोत्प्रेक्षणम् / तस्यैव हि हेतूत्प्रेक्षा यथा-'जयति शिशिरतायाः कारणं सा हिमाद्रेत्रिपुरहरकिरीटादापतन्ती द्युसिन्धुः। सततसहनिवासी क्षीरसिन्धोः प्रसूतो हिमकर इव हेतुः श्वैत्यशैत्यस्य यस्याः // ' अत्रेन्दो व्यस्य हेतुत्वेनोत्प्रेक्षणम् / फलोत्प्रेक्षा यथा-'मध्येसलिलमादित्यसंमुखं धूलिधूसराः। कुमुदिन्यस्तपस्यन्ति चन्द्रायेव दिने दिने // ' अत्र चन्द्रस्य द्रव्यत्वम् / एषामेव भावाभिमानोदाहरण१. 'उत्तरे त्वर्धे' क. 2. 'मन्तर्नयनो' ख. 3. 'अत्र द्रव्यस्य'ख. 4, 'भस्म' क.
