Nayopdesh Part 02 Tarangini Tarni

SR No.: 004344
Original Sutra Author: N/A
Author: Yashovijay Gani, Lavanyasuri
Publisher: Vijaylavanyasuri Gyanmandir
Publication Year: 1956
Total Pages: 282
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 9 MB

Page 150

- नयामततरजितानि साक्षिणीमियां समजतो योपदेयाः। 13 एतेन व्यवहारेजमि, स्थापनाऽनामहो हतः / तत्रार्धजरती किं, नानाऽपि ब्यवहतरि // 107 // नयामृत-एतेनेति / एतेन-अत्रुपद्रोकयुक्तिकदम्बकेन सङ्ग स्थापनाच्यावरतापनेन, व्यवहारेऽपि, स्थापनाया अनाग्रहः-अस्वीकारो, हतः-निरस्वः, केषानिदानापाम्, अतुम्बास-यवहारे, नाम्नापि-नामनिक्षेपेणापि, न्यबर्तरि-व्यवहारमुपगच्छति, किमिदसार्वजरतीसा- यदुन स्थापनाया न व्यवहार इति, नहीन्द्रप्रतिमायां नेन्व्यवहारो भवति, नवा प्रवन्नति मात्र एख, जवा नामादिप्रतिपक्षव्यवहारसार्यमित्येकमाद्रियमाणस्यापरं च परित्यजनः केवलं आहोपुरुषिकामात्रमेवेति // 10 // ऋजुसूत्रेऽपि द्रव्यनिक्षेपं ये न स्वीकुर्वते तन्मतं निरूपयन्नाह ऋजुसूत्रेऽपि ये द्रव्यनिक्षेपं प्रवदन्ति न / व्याख्येया तैः कथं तन्त्र, व्यावश्यक्रमूत्रगीः // 108 // नयामृत-ऋजुसूत्रेऽपीति / स्पष्टम् , व्याख्याप्रकारश्च याप्यत्र भव्यनये प्रागभिडित पत्र, तथापि कथमित्यनेन सम्प्रदायविरोधादू बिभ्यतां साम्प्रदायिका तथा अस्थेनि व्यत्यते / / 108 // इति कदाग्रहोऽपीति पाठ एव / विवृणोति- एतेनेतीति / एतेनेत्यस्य विवरणं- अनुपदोक्तयुक्तिकदम्बकेन सङ्कहे स्थापनाब्यबस्थापनेनेति / अनाग्रह इत्यस्य विवरणम्-अस्वीकार इति / इव इत्यस्य वितरण-निरस्ता इति / निरासहेतुपरतयोत्तरार्द्ध योजयति-यत इति / तत्रेत्यस्य विवरणं-व्यबहार इति / नाम्नाऽपीत्यस्य विवरणं-नामनिक्षेपेणापीति, व्यवहतरीत्यस्य व्यवहारमुपगच्छतीति- सति सप्तमीयम् / अर्द्धजरतीयं कस्मादित्यपेक्षायामाहयदुतेति- यथा नानो व्यवहारस्तथा स्थापनाया अपि व्यवहारः, तत्र नानो व्यवहार इति पूत्करोति, स्थापनाया न व्यवहार इति स्वीकरोति, एतदर्दजरतीयमित्यर्थः / स्थापनायां व्यवहारस्य दाव्यं व्यवस्थापयति-नीति- अस्य भवतीत्यनेनान्वयः / न भवतीति नहीति निषेधदथेन इन्द्रप्रतिमायामिन्द्रव्यवहारो भवत्येवेत्यवधारितम् / तादृशव्यवहारस्य भ्रान्तत्वान. वस्तुसाधकत्वमित्यपि नास्तीत्याह-नवेति- इन्द्रप्रतिमायामिन्द्रव्यवहारो भवन्नपि भ्रान्त एवेत्यपि नैवेत्यर्थः, स्थापना नामादिष्वन्तर्भूतेति स्थापनाव्यवहारो नामादिव्यवहार एवेत्यपि नास्तीत्याह-नवेति-स्थापनाव्यवहारस्य नामादि रूपो यः स्थापनायाः प्रतिपक्षः, तझ्यवहारेण समं सार्यमपि ज, किन्तु नामादिव्यवहारासङ्कीर्ण एवं स्थापनाव्यवहार इत्यर्थः / इति एतस्मात् कारणात् / एकं नामादिव्यवहारम् / आद्रियमाणस्य स्वीकुर्वाणस्य / अपरं च स्थापनाव्यवहारं च। परित्यजतः अस्वीकुर्वतः परस्य / केवळ युतिरिक्तम् , आहोपुरुषिकामात्रमिति- आवर्यकास्सिापौरुषमात्रप्रकटनम् // 17 // . श्रोत्तरशततमपद्यमवतारयति-ऋजुसूत्रेऽपीति-ऋजुसूत्रनयेऽपीत्यर्थः। ये नव्यतार्किकाः श्रीमान्तः सिद्धसेन- दिवाकराः। तम्मतं नव्यानां मतम् / व्याख्यानस्य स्पष्टत्वादनादरणेऽपि प्रतीकं गृह्णाति-ऋजुस्खेऽपीति / पदार्थस्य स्पष्टत्वाद् व्याख्यान नापेक्षितमित्याह-स्पष्टमिति / ननु “तार्किकाणां त्रयो भेदा आद्या द्रव्यात? मताः। सैद्धान्तिकानां चत्वारः पर्यायार्थगताः परे // 18 // " इति प्रयव्याख्याने बाकिकानुसारिणतियात्यादिना सिद्धसेनदिवाकरमहोपवर्णने 'ऋजसूत्रो यदि द्रव्यं नाभ्युपेयात् तथा उक्कम् " उजुसूयस्स एसों अणबजले एग दवावस्त्रयं पुहुत्ते घोच्छह " [..] इति मूत्रं विरुध्येत' इति सैद्धान्तिकाक्षेपस्य प्रतिविधानमित्यम्-उकसूत्रं वनुप्रयोगांशमादाय वर्तमाना. वश्यकपर्याये व्यपदोपचारात् समाधेयम् ' इति प्रत्येन द्रश्यावश्यकसूत्रगी व्यतार्किकमतानुसारिसिव्याख्यातैवेति व्यानरमा तैरित्युत्ताईसामने कयमित्यपेक्षायामाह-व्याख्याप्रकारश्चेति-द्रव्यावश्यकसत्रवचनप्रकारश्चेत्यर्थः / मनमोपदेशवती। कापमित्यारेन कथमिति वचनेन, अस्य व्यज्यते' इत्यनेन सम्बन्धः / तथा नास्था यशा नव्यानुमानिमिव्याख्यातं तथा व्याख्याने नादरः // 108 //