Page Text
________________ 29.2 बसताकिणी रविणीबरणिभ्यां समाइतो बोपदेशः। शावतप्रतिमारबले, मात्र स्वनादिप्रतिष्ठितस्वप्रत्यभिज्ञाया पन तमासा , बाहशशिष्टाचारेक कोन विधियोधनादिति शिकल्लेबासमोः पूजाशलप्रयोजक(का)व्याहतेन कोऽपि दोष इति, अत एव निभिवाः ऽनिश्रितादिभेदेन स्वल्प-बहुमतिविधानादेनिविषाक्षेपकनेन व्यवस्थितिविकलोत्पावकं सङ्गचाते। अत एव चाविधिप्रतिष्ठितेऽप्यविच्छेदादिकारणालम्बनोपबृंहितवैज्ञानिक विधिना विधिप्रविष्टिवतुल्यतामामनन्ति सम्प्रदायवृद्धा, भावधिबधानिमिजानिमिजकैकान्तशुदय भावेऽसीदानीतनयतिधर्मपौषधादिक्रियावृत्, तत्र भावशोधनमात्रेण मध्यमशुद्भयप्रच्यवात् , तस्या अपि च शुभानुबन्धनसारस्वादिकमुपपादितं प्रतिमाशतकादौ / तस्मात् स्थापना ताटस्थ्येन भगवद्गुणस्मारकतया तदाहार्यारोपप्रयोजकतया सङ्गहनयेनाप्यवश्यं स्वीकर्तव्येति व्यवस्थापितम् // 106 // पतेन तदनभ्युपगन्दा व्यवहारोऽपि निरस्त इस्याह. प्रतिष्ठितपूजनगतेष्टसाधनत्वम्, तन्निर्वाहकत्वेन- परम्परया तत्सम्पादकत्वेन, पूजाफलप्रयोजकत्वं प्रतिष्ठाया. इत्यर्थः / तच उहादिया पूजाफलप्रयोजकत्वं च / अन्यत्र तु शाश्वतप्रतिमास्थले तु / बानादिप्रतिष्ठितताप्रत्यभिज्ञाया व सं प्रतिमामादिप्रतिष्ठित्याकारकप्रत्यभिज्ञाया एव, एवकारेण तत्र प्रतिष्ठाया उदिशा प्रयोजकत्वस्य व्यवच्छेदः / / तथात्वं प्रयोजकत्वम् , एवं च तत्र प्रतिष्ठितां प्रतिमा पूजयेदित्यत्र प्रतिष्ठितामिलस्यानादिप्रतिष्ठितत्वेन प्रत्यभिज्ञायमानामिलर्षः, तथा च प्रश्न विधावपि प्रतिष्ठितामित्यस्यानादिप्रतिष्ठितत्वेन प्रत्यभिज्ञायमानामित्यर्थोऽर्थादागाल्येवेति बोध्यम् / एकरूपस्यापि विधिवाक्यस्यैवमर्थ दबोधकत्वं कथमित्यपेक्षायामाह-वाहशिष्टाचारेणेति- कृत्रिमप्रतिमास्थले प्रतिष्ठितप्रतिमापूजने शिष्टस्य प्रवृत्तिः, शाश्वतप्रतिमास्थले अनादिप्रतिष्ठितत्वेन प्रत्यभिज्ञायमानप्रतिमापूजने प्रवृत्तिरित्येवं विभिन्नशिष्टाचारेणेत्यर्थः / तथैव पूर्वोपदर्शितप्रकारेणैव / विकल्पेव क्वचिदेवस्य प्रयोजकत्वं क्वचिदन्यस्येत्येवं विकल्पेन / : अनयोः प्रतिष्ठा प्रतिष्ठितत्वप्रत्यभिक्षयोः / “पूजाफलप्रयोजक(काव्याइते" इत्यस्य स्थाने "पूजाफलप्रयोजकत्याव्याहतेइति पाठो युक्तः, अर्थस्तु व्यक्त एव / अत एव विकल्पेनानयोः पूजाफलप्रयोजकत्वादेव, अस्य 'माछते' इत्यनेमन्वयः। निधिलेत्यादि-निधित:- प्रतिनियतपुरुषस्वामित्वेन व्यवस्थितः, तद्भिक्षोऽनिश्चितः, प्रतिविमलपुरुषस्वामिकलेन व्यवस्थितप्रतिमायां तदन्यजनानां स्वल्पभक्तिः, तद्भिन्नायां च बहुभक्तिः, तादृशस्वल्पबहुमतिविधानादेनिविशेषापेक्षकत्वेनेत्यर्थः / अत एव च उक्तकारणादेव च / अस्य आसनन्तीत्यनेनान्वयः / अविधिप्रसिद्धिनेऽपि सूत्रोक्तविश्चिमतिक्रम्य प्रतिष्ठितेऽपि प्रतिबिम्बे / अविश्वेदाहीति- प्रतिष्ठासमयादारभ्य बहुकालपर्यन्तं यथावजनसमूहकृतवन्दनपूजनाद्यनुवर्तननरन्तर्यलक्षणाविच्छेदादिस्वरूपकारणालम्बनेनोपहितोऽतिपुष्टिं नीतो यो वैज्ञानिको विधिः प्रतिष्ठितप्रतिमोद्देश्यकभगवद्रभेदाध्यारोपात्मकज्ञानविधिस्तेन तद्लेनानिधिप्रतिष्ठितेऽपि सूत्रोक्रविधिप्रतिष्ठितस्य तुल्यता सदृशतां सम्प्रदायवृद्धा आमनन्तीत्यर्थः / उतार्थोपोद्वलनाय दृष्टान्तमाह-भावेति- "भाज मेधितशुद्ध" इत्यस्य स्थाने भावशोधिते शुद्ध" इति पाठोऽन्वसानुगुणः; भावशोषिते निर्मलभकिप्रमृतिभावेन शुद्धतामुपगते, शुद्ध स्वरसतः शुद्धं यनिमित्तं तक्षिमित्तका यकान्तशुद्धिस्तस्या अभावेऽपीदानीन्तनयतिधर्मपौषधादिक्रिया यथा भावशोधनमात्रेण शुद्धनिमित्तनिमित्तकक्रियातुल्या तथेत्यर्थः / तत्र इदानीन्तनयतिधर्म-पौषधादिक्रियायाम् / तस्या अपि च इद्वानीन्तनप्रतिधर्म-पौषधादिक्रियाया अपि पुनः / शुभातुबन्धसारत्वात् शुभानुबन्धफलत्वात् / एतद्विस्तृतप्ररूपणं निजनिर्मितप्रतिमाशतकादिनन्थे अस्माभिः कृतमिति तद्विशेषजिज्ञासुभिस्तत्र परिशीलनं विधेयमित्युपदेशाभिप्रायेणाइइत्यादिकमुपपादितं प्रतिमाशतकाकाविति / सङ्ग्रहनयोऽपि स्थापनानिक्षेपमभ्युपगच्छतीति प्रकृतमर्थमुपसंहरतितस्मादिति / ताटस्थ्येन भावभिन्नत्वे सत्यपि भावसादृश्येन, तदाहार्यारोफ्प्रयोजकतया तस्य- भावजिनस्य, प्रतिमायां य आहार्य आरोपः- अभेदाध्यक्सायस्तस्य प्रयोजकतया // 16 // सप्तोत्तरशततमपद्यमवतारयति-पतेनेति- अस्य निरस्त इत्यनेनान्वयः। तदनभ्युपगन्ता स्थापनानिक्षेपानभ्युपगन्ता / व्यवहारोऽपि व्यवहार इति केषाञ्चिदाचार्याणां कदाग्रहोशपि, अथवा व्यवहारोऽपील्यस्य स्थाने व्यवहार
| SR No. | 004344 |
| Book Title | Nayopdesh Part 02 Tarangini Tarni |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yashovijay Gani, Lavanyasuri |
| Publisher | Vijaylavanyasuri Gyanmandir |
| Publication Year | 1956 |
| Total Pages | 282 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 9 MB |