Vairagyarati

SR No.: 004341
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramnikvijay Gani
Publisher: Yashobharti Jain Prakashan Samiti
Publication Year: 1969
Total Pages: 316
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 8 MB

Page 223

148 महोपाध्यायश्रीयशोधिजयगणिविरचिता [ षष्ठः सर्गः न तत्र लभते तप्तसैकते मीनवद् रतिम् / विहितेऽथोपविष्टोऽसावासने कोमले मया // 129 // तत्रापि नाश्नुते सौख्यं शूलाग्रप्रोतचौरवत् / करोतीतस्ततो लग्नः स्कन्धे चंक्रमणं मम // 130 // तथापि स्मरतापेन मुच्यते न महीयसा / लचिता शीतलेऽपीत्थं बृहद्वेला लतागृहे // 131 // प्रच्छन्नैस्तत्स्थितैः सर्वं कुमारस्य विचेष्टितम् / दृष्टं कुतूहलवशाद् वयस्यैर्मन्मथादिभिः // 132 // जयध्वनिरिव प्रौढः पुष्पेषोस्तापदायिनः / उत्थितः शङ्खनादोऽथ मध्याह्नसमये महान् // 133 // मन्मथाद्यास्ततः सर्वे सम्भूयैत्य लतागृहे / हरिमूचे " गृहे गन्तुमधुनाऽवसरोऽस्ति नः" // 134 // हरिजंगौ " यात यूयं विमुच्य धनशेखरम् / शान्तायां शूलतापातवागमिष्याम्यहं पुनः" // 135 // प्रतीत एव सर्वेषां तस्य तद्धेतुरान्तरः / तथाप्येतादृशो जल्पश्छलाद् मित्रैः प्रवत्तितः // 136 / / आयुर्वेद विदग्धोऽसि भोः कपोल ! निरूपय / विकारः किं निमित्तोऽयं ? शमोपायोऽस्य कः पुनः ? // 137 // कपोलः प्राह " दोषाणां वायुः पित्तं कफस्तथा / शारीरो मानसो हेतू रजश्व तम एव च // 138 // प्रशाम्यत्यौषधैः पूर्वो दिव्ययुक्तिव्यपाश्रयैः / मानसो ज्ञान-विज्ञान-धैर्य-स्मृति-समाधिभिः // 139 // रूक्षः शीतो लघुः सूक्ष्मश्चलोऽथ विशदः खरः / विपरीतगुणैव्यैर्मारुतः संप्रशाम्यति // 140 // सस्नेहमुष्णं तीक्ष्णं च द्रव्यमम्लरसं पटु / विपरीतगुणैः पित्तं द्रव्यैराशु प्रशाम्यति // 141 // गुरु-शीत-मृदु-स्निग्ध-मधुर-स्थिर-पिच्छलाः / श्लेष्माणः प्रकृति यान्ति विपरीतगुणैर्गुणाः // 142 // कर्फ स्वाद्वम्ल-लवणाः कषाय-कटु-तिक्तकाः / जनयन्त्यनिलं पित्तं कट्वम्ल-लवगा रसाः // 143 // स्वाद्वम्ल-लवणा वायुं कषाय-स्वादु-तिक्तकाः / जयन्ति पित्तं श्लेष्माणं कषाय-कटु-तिक्तकाः // 144 // अजीर्णप्रभवा रोगास्तच्चाजीर्णं चतुर्विधम् / आम विदग्धं विश्र(ष्ट)ब्धं रसशेषं तथा परम् // 145 // आमे सदृशगन्धः स्याद् विदग्धे धूमगन्धता / विश्र(ष्ट)घे गात्रभङ्गश्च रसशेषेऽनद्वेषिता // 146 // आमेषु वमनं कुर्याद् विदग्धे चाम्लकं पिबेत् / विश्र(ष्ट)धे स्वेदनं कुर्याद् रसशेषे तथा स्वपेत् // 147 // इत्थं स्थिते कुमारस्याऽजीर्णं तापेन लक्ष्यते / अतो विदग्धतावश्यात् पित्तं चुक्षोभ वायुयुक् // 148 // अन्तस्तापश्च शूलं च वर्धतेऽस्य ततोऽधिकम्'" / " अज्ञात्वा प्रकृतिं यत् तत् किं ब्रूषे” विभ्रमो जगौ // 149 / / कपोलः प्राह " विज्ञातं प्रकृत्यायखिलं मया / विकारोऽयमजीर्णस्य कुमारस्यापरस्य न" // 150 // ततोऽहो ! मूढताऽस्येति चिन्तयन् सिष्मिये हरिः / प्राहुर्वयस्याः संसिद्धं कार्य नस्त्वद्विनोदतः // 151 // सा परिवाजिकैवैका विकारस्यास्य भेषजम् / कार्य पर्येषणं तस्यास्तत् कुमाराविलम्बतः // 152 // . ततोऽहं प्रहितस्तेन तदन्वेषणकाम्यया / पश्यामि स्मान्तराले तां नगराभिमुखं वजन् // 153 // पृष्टा सा चित्रवृतान्तं जगावस्तीह सुन्दर ! / नीलकण्ठस्य नृपतेर्देवी शिखरिणी शुचिः // 154 // प्राप्ताऽहं तद्गृहे भिक्षाकृते दृष्टो विषादभाग / सर्वः परिजनः पृष्टा देवी तत्कारणं ज़गौ // 155 // मयूरमञ्जरी पुत्री जीवितादपि मेऽधिका / बन्धुले ! ते प्रतीतैव सेयमा तपनोदयात् // 156 // केनापि हेतुना शून्या जाता तीव्रज्वरारतिः / भूषणानि न गृहाति नाङ्गरागं तनोति च / / 157 // १.म् / प्रकृत्यायविदन् यत् //