________________ प्रलो० 284-332 ] वैराग्यरतिः। अथाऽन्तरङ्गदेशेषु प्रविष्टौ तौ शुभाशयौ / तत्र राजसचित्ताख्यं ताभ्यां नगरमीक्षितम् // 303 // तच्च दीर्घमिवाऽरण्यं बहुलोकविवर्जितम् / निर्नायकं च सम्प्रेक्ष्य प्रकर्षो मातुलं जगौ // 304 // अभूत् किमिदमेतादृक् कथं चेत्थमपि श्रियम् / धत्ते ? ततो विमर्शोऽपि प्रकर्ष प्रत्यभाषत // 305 / / निरुपद्रवमेवेदं नगरं परिभाव्यते / निष्क्रान्तराजकं क्वापि कुतश्चित्तु प्रयोजनात् // 306 // पुंविशेषप्रभावाच्च सश्रीकमिदमीक्यते / ततो राजकुले गत्वा दृष्टस्ताभ्यामसौ पुमान् // 307|| अहङ्कारादिभिः कैश्चित् पुरुषैः परिवारितः / उदारविक्रमो मिथ्याभिमानाख्यो महत्तमः // 308 // पृष्टस्ताभ्यां ततो लोकविरलीभावकारणम् / स प्राहाऽस्य पुरस्याऽस्ति गायको रागकेसरी // 309 // तत्पिता च महामोहो जयत्यक्षयशासनः / अमात्यास्तस्य विषयाभिलाषाद्याः सहस्रशः // 310 // सर्वानीकयुजां तेषां सर्वेषां नगरादितः / कालोऽनन्तो ह्यतिक्रान्तो गतानां दण्डयात्रया // 311 // सरलौ तेन नगरमिदं विरलमानवम् / विमर्शः प्राह केनामा तेषां नन्वस्ति विग्रहः ? // 312 // ऊचे मिथ्याभिमानोऽथ सन्तोषेण दुरात्मना / प्रत्यत्रवीद् विमर्शोऽथ को हेतुस्तेन विग्रहे ! // 313 // परो जगाद विषयाभिलाषेण जिगीषया / प्रेषिताः पञ्च जगतां स्पर्शनाद्या निजा नराः // 314 // विश्वे वशीकृतप्राये तैः सन्तोषोऽभिभूय तान् / कियतोऽपि निनायोचैर्नगर्यां निर्वृतौ जनान् // 315 // तच्छृत्वा तज्जयायोच्चैर्निर्गतो रागकेसरी / तदयं विग्रहे हेतुधूमकेतुरिवोत्थितः // 316 // दध्यौ विमर्शो रसनामूलोत्थानं मयेयता / लब्धं लप्स्ये च विषयाभिलाषेक्षणतोऽधिकम् // 317 // प्रोक्तं च तेन यद्येवं तदा कथमवस्थितिः / अत्राऽभूद् भवतां ? मिथ्याभिमानोऽथाऽकिरद् गिरः // 318 // सम्प्रस्थितोऽहमप्यासमग्रानीकान्निवर्तितः / देवेनाऽभिहितश्चत्थं नगरं रक्ष्यतां त्वया // 319 // नगरस्य त्वमेवास्य प्रतिजागरणक्षमः / त्वयि स्थिते वयमपि स्थिताः स्मः परमार्थतः // 320 // स्थितोऽहमत्र तदेवादेशादित्यवधारय / विमर्शः प्राह सद्वार्ता काऽपि प्रत्यागता ततः ? // 321 // प्राह मिथ्याभिमानोऽथ सद्वार्ता बाढमागता / जितप्रायं जगत् सर्वं देवानीकेन वर्त्तते // 322 // ददाति प्रत्यवस्कन्दान् सन्तोषोऽप्यन्तराऽन्तरा / जनं कञ्चिन्नयत्युच्चैर्विलम्बोऽयं भवत्यतः // 323 // विमर्शो न्यगदद् देवः क्वाधुना श्रूयते स्थितः ? / ततः कल्पितमाह स्म परः प्रणिधिशङ्कया // 324 // पुरं तामसचित्तारव्यं देवो ह्युद्दिश्य निर्गतः / ततः कदाचित् तत्रैव स्थितः स्यादिति बुध्यते // 325 // विमर्शश्च प्रकर्षश्च तमापृच्छ्य गतौ ततः / निर्णेतुमेव विषयाभिलाषगुणलक्षणम् // 326 // गतौ तामसचित्ताख्यं नगरं गरनिर्मितम् / शर्मदं चौरवृन्दानां साधूनामरतिप्रदम् // 327 // सर्वतोऽपि यदन्यायधूमधाराभिरावृतम् / पलायन्ते गुणा यस्मान् मिलिता मशका इव // 328|| उद्योताभावतो नैति दिनं यत्र कदाचन / विलासं कलयत्युच्चैः केवलैव महानिशा // 329 // भवाभिनन्दिता यत्र परिखा वलयायिता / अनादिकूटसंस्कारो दुर्गोऽस्ति परदुर्ग्रहः // 330 // यत्राऽनध्यवसायोऽधीरधर्मश्चाविवेचनम् / अवतत्वमनैश्चर्यमित्येषोऽस्ति तमोगणः // 331 // दवदग्धमिवारण्यं ताभ्यां तदपि वीक्षितम् / भूरिलोकोज्झितं किन्तु न मुक्तं निजशोभया // 332 //