________________ 64 ] श्रीबननैषधीयमहाकाव्ये श्रीशान्तिनाथरिक स्वबालभारस्य तदुत्तमाङ्गजे-विधित्सतः माम्यमसम्यगाशयात् / पराङ्मु वत्वाद् धवलीभवन्मुख-क्रियां चमर्या दिशति त्रपावशात् // 10 // अन्वयः-चमरी, तदुत्तमाङ्ग, साम्यम् , विधित्मतः, स्वबालभारस्य, असम्यगाशयात्, अपावशात् , पराङ्मुखत्वात् , धवलीभवन्मुखक्रियाम् आदिशति // 10 // वृत्तिः-चमरी-चमतीति चमरी, मृगीविशेषः / मृगभेदा-रुरुन्यकु-रङ्कगोकर्ण-शंवराः / चमूरुचीनचमरा समुरै-ण-र्यरौहिषाः / 4 / 360 / / इत्यभिधानचिन्तामणिः / तदुत्तमाङ्गजै:-उत्तममृत्कृष्टश्च तदङ्गमुत्तमाङ्गम् शिरः, मस्तकमिति यावत् , तस्य भगवतः शान्तिनाथस्य उत्तमाङ्गम् तदुत्तमाङ्गं तस्माजातानि तदुत्तमाङ्गजानि शान्तिनाथीयकेशास्तैस्तथा / साम्यम्-तुलनाम् / विधित्सतःकत्तु मभिलषतः / स्वबालभारस्य-स्वकीयकेशसमूहस्य / असम्यगाशयात्-न सम्यक् समीचीनोऽसम्यक् तादृशश्वासावाशयोऽभिप्रायोऽसम्यगाशयस्तस्मात्तथा / “सत्यं सम्यक् समीचीनमृतं तथ्यं यथातथम् / यथास्थितञ्च सद्भूते" 2 / 178 // इत्यभिधानचिन्तामणिः / त्रपावशात्-लज्जापराधीनतया / पराङ्मुखत्वात-विमुखत्वात् / धवलीभवन्मुखक्रियाम्-धवलं विशदम् अधवलं धवलं सम्पद्यमानं धवलीभवत् सच्च तन्मुखं धवलीभवन्मुखम् तस्य क्रिया आचरणम् धवलीमुखक्रिया तान्तथा / आदिशति-आज्ञापयति आदधतीति यावद्धातूनामनेकार्थत्वात् / स्वबालभारस्य तदुत्तमाङ्गजैः साम्यविधित्सारूपान्महतोऽपराधाद्धेवोर्लज्जया पराङ्मुखीभूय स्वीयमाननमाच्छादयतीतिभावः // 102 // स्वबालभारस्य तदुत्तमाङ्गजैः, समं परिक्रीडयतोऽबुधः क्रुधः / प्रशान्तिकृन्नागरतः स्वसाक्षिक, दधौ स राज्यं रुचिरं चिरं नयेः // 10 // अन्वयः-स्वसाक्षिकं, अबुधः, स्वबालभारस्य, तदुत्तमाङ्गः, समम् , परिक्रीडयतः, क्रुधः, नागरतः, प्रशान्तिकृत् , सः, नयः, चिरम् , रुचिरम् , राज्यम् , दधौ // 103 // वृत्तिः-स्वसाक्षिकम्-स्वः साक्षी द्रष्टा यस्मिन् क्रीडात्मके कर्मणि तत्स्वसाक्षिकम् तद्यथास्यात्तथा / अबुधः-बुध्यते इति बुध् ज्ञानं बुद्धिर्वा न विद्यते बुध् यत्र स, अमुद् तस्य तथा, बाल्यादज्ञानस्येत्यर्थः, कोपविशेषणं वेदम् / स्वबालभारस्य-स्वकीयशिशुवर्गस्य / तदुनमाङ्गजैः-तस्मिन् पुरे उत्तमाः सत्पुरुषाः प्रतिष्ठिता इति यावत् तदुत्तमाः, तेषाम् अङ्गाज्जाता अङ्गजास्तनूजाः पुत्राः तदुत्तमाङ्गजास्तैस्तथा / समम्-सह / परिक्रीडयतः-परि-सर्वतो भावेन राजपुत्रत्वाद्यभिमानं विमुच्य नानाविधखेलामादधतः / सत इति शेषः / खेलाव्यासङ्गाजातायाः-ऋधा-कोपस्य। नागरत:-नागर