________________ -आचार्यविजयामतसूरीश्वरकृतायां विद्वद्विनोदिन्यां तृतीयः सर्गः [ 157 रविन्दम् तेन अङ्कितं पाणिपङ्कजम् करकमलम् यस्य स स्फुटारविन्दाङ्कितपाणिपङ्कजस्तन्तथा / तम्-प्रसिद्धं भगवन्तं शान्तिनाथम् / निरीक्ष्य-समवलोक्य / स्वतः-अनायासेन / मानसे-अन्तःकरणे / अपि-सम्भावनायाम् / एकसम्बन्धिज्ञानाधीनतया / स्मृतम्-स्मृतिपथमानीतम् / विश्वम्भरम्विश्वं भुवनं बिभर्ति इति विश्वम्भरस्तन्तथा / एव-इव / दधाना:-धारयन्तः / चरणौ-पादौ / प्रपेदिरे-प्रापुः, समाशिश्रियुरिति यावत् / / 6 / / पथे चलन्तं यदि वा स्थितं रथे, तथेति तस्यैव मनोरथेरिताः / तमश्ववारा जवनाश्वयायिन, वने जने वा प्रधने निषेविरे // 7 // अन्वयः-इति, तस्य, एव, मनोरथेरिताः, अश्ववाराः, पथे, चलन्तम् , यदि वा, रथे, तथा, वने, जने, वा, प्रधने, स्थितम् , जवनाश्वयायिनम् , तम् , निषेविरे // 7 // वृत्तिः-इति एवं प्रकारेण / तस्य-भगवतः शान्तिनाथस्य / एव-अवधारणार्थकमव्ययम् / मनोरथेरिता:-मनोरथैरभिलाषैरीरिताः प्रेरिता मनोरथेरिताः। अश्ववारा:-अश्वं वृण्वन्ति वारयन्तीति वा अश्ववारा अश्वारोहाः / पथे-मार्गे / चलन्तम्-विचरन्तम् / यदि वा-अव्ययसमुच्चयोऽयमथवेत्यर्थे / जने-लोकसमुदये / वा-अथवा / प्रधने-युद्धे / स्थितम्-अवस्थितम् / जवनाश्वयायिनम्जवनो वेगवाँश्चासावश्वस्तुरङ्गमो जवनाश्वस्तेन याति गच्छति तच्छीलो जवनाश्वयायी तन्तथा / "अजातेः शीले' 5 / 1 / 154 / इत्यनेन तच्छीलेऽर्थे 'णिन्' प्रत्ययः / तम्-प्रसिद्धं भगवन्तमिति यावत् / निषेविरे-समाशिश्रियिरे, समाश्रितवन्त इत्यर्थः // 7 // स्थिते प्रभौ स्थैर्यधियश्चलाशये, नृपेऽचलायाः प्रभवश्चलाचलाः / ... परं शयानेऽप्यशयालवोऽद्भुतात्, प्रकाशरूपा मनुजेशमन्वयुः // 8 // अन्वय-नृपे, प्रभौ, स्थिते, (सति) स्थैर्यधियः, चलाशये, अचलायाः, प्रभवः, चलाचलाः, परम् , शयाने, अपि, अशयालवः, ( अत एव ) अद्भुतात् , प्रकाशरूपाः, ( सन्तः ) मनुजेशम् , अन्वयुः // 8 // वृत्तिः–नपे-राज्ञि / प्रभौ-स्वामिनि, नायके इति यावत् / स्थिते-स्थितिमासादिते, गतिविरहङ्गत इति यावत् / स्थैर्य धियः-स्थिरतामतयः, स्थिरतां विदधत इति यावत् / चलाशये-चले चलने गमन इति यावत् / आशयोऽभिप्रायो यस्य स चलाशयस्तस्मिँस्तथा / चलित इति यावत् / (सति) अचलायाः-स्थिरायाः, पृथिव्या इति यावत् / प्रभवः-स्वामिनः राजान इति यावत् / चलाचलाःअतिशयेन चलनक्रियावन्तः / परम्-अत्यन्तम् / शयाने-निद्रामापन्ने / अपि-सम्भावनायाम् /