________________ -आचार्यविजयामृतसूरीश्वरकृतायां विद्वद्विनोदिन्यां द्वितीयः सर्गः [ 105 अन्वयः-भूरिदिनः, स्मरार्दिताम् , गृहोन्मुखीम् , यियासतीम् , ताम् , प्रति, अनुकम्पाम् , अभिप्रपेदे, ततः, नृपः, चलने, अतिगौरवात् , गिरेः, त्यकाम् , उपत्यकाम् , प्रापत् // 38 // वृत्तिः-भूरिदिनैः-भूरीणि प्रभुतानि च तानि दिनानि भूरिदिनानि तैस्तथा / बहुदिवसैरिति यावत् / स्मरादिताम्-स्मरेण स्मरणेन गृहस्मरेणेति यावत् / आर्दिता क्लेदिता स्मरार्दिता तान्तथा / गृहस्मरणव्याकुलान्तःकरणामित्यर्थः। (अत एव ) गृहोन्मुखीम्-गृहाय गृहं गन्तुं उन्मुखीम् समुत्सुका गृहोन्मुखी तान्तथा / (अत एव ) यियासतीम्-जिगमिषतीम् / ताम्-प्रसिद्धाम् सेनाम् / प्रति-लक्षीकृत्य, उद्दिश्येति यावत् / अनुकम्पाम्-कारुण्यम् / अभिप्रपेदे-समधिजगाम / ततःतदनन्तरम् / नृपः-राजा / अतिगौरवात-गौरवस्यात्ययोऽतिगौरवं तस्मात्तथा, शीघ्रमितियावत् / चलने-गमने सतीतिशेषः। गिरेः-पर्वतस्य / त्यकाम्-त्यामेव तां विश्रुतामितियावत् / उपत्यकाम्आसन्नभूमिम् अधोभूमिमिति यावत् / "दन्तकास्तु बहिस्तिर्यक् प्रदेशा निर्गता गिरेः। अधित्यकोर्श्वभूमिः स्यादधोभूमिरुपत्यका” 4 / 101 / / इत्यभि० चि० / प्रापत्-अध्यगच्छत् // 38 // खगाचलेऽप्याविरभूच्चलाचला, प्रजा प्रजारक्षणवार्तयाऽर्तिभृत् / तपर्तुपूर्तावपि मेदसां भराद्, नलेभिरे स्थूलनरा हि के व्यथाम् // 39 // अन्वयः-खगाचले, अपि, चलाचला, प्रजा, प्रजारक्षणवार्तया, अर्तिभृत् , आविरभूत , हि तपर्तुपूतौं, अपि, मेदसाम् , भरात् , के, स्थूलनराः, व्यथाम् , न, लेभिरे // 39 // वृत्तिः-खगाचले-खे नभसि गच्छन्तीति खगाः खेचरा विद्याधरा इति यावत्तेषाम् अचल. पर्वतः खगाचलो वैताढ्यस्तस्मिँस्तथा / अपि-सम्भावनायाम् / चलाचला-अत्यधिकचलनक्रियावती / प्रजा-जनता / प्रजारक्षणवार्तया-प्रजारक्षणस्य सन्तानपालनस्य वार्ता वृत्तान्त उदन्त इतियावद , प्रजारक्षणवार्ता तया तथा / 'वार्ता वार्ताक्युदन्तयो' रित्यनेकार्थः / अर्तिभृत-अति पीडां बिभर्ति धारयतीत्यर्तिभृत् / आविरभूत-प्रादुरभूव, प्रकटीबभूवेति यावत् / हि-यतः। तपतपूर्ती-तपर्तोनिदाघस्य पूर्तिः पूरणं समाप्तिरितियावद, तपर्तुपूर्तिस्तस्यां तथा / अपि-पुनः / मेदसाम्-मज्जानाम् / भरात-बाहुल्याद / लक्षणया स्थूलत्वमुपगमनाद्धेतोरिति यावद / के-किमात्मकाः / स्थूलनरा:स्थूलाश्च ते नरा मानवाः स्थूलनराः, स्थौल्यगुणयुक्तशरीरधारिण इति यावत् / व्यथाम्-पीडाम् / न-नहि / लेभिरे-प्रापुः / समधिगता इति यावद / चक्रिसेना यदा वैताद्व्ये समागता तदा तत्रत्या प्रजा चलाचलाऽभवत्कष्टश्चापेति भावः // 39 //