Page Text
________________ 587 टिप्पणपञ्जिकाकुसुमोद्गमादिटोकात्रयोपेतम् प्रशस्तपादभाष्यम् [212] निदर्शनेऽनुमेयसामान्येन सह दृष्टस्य लिङ्गसामान्यमनुमेयेऽन्वानयनमनुसन्धानम् / 'अनुमेयधर्ममात्रत्वेनाभिहितं लिङ्गसामान्यमनुपलब्धशक्तिकं निदर्शने साध्यधर्मसामान्येन सह दृष्टम'नुमेये येन वचनेनानुसन्धीयते तदनुसन्धानम् / तथा च वायुः क्रियावानिति / अनुमेयाभावे च तस्यासत्त्वमुपलभ्य न च तथा वायुनिष्क्रिय इति / न्यायकन्दली [212] निदर्शनेऽनुमेयसामान्येन सह दृष्टस्य लिङ्गसामान्यस्यानुमेयेऽन्वानयनमनुसन्धानम् / निदर्श्यते निश्चिता साध्यसाधनयोर्व्याप्तिरस्मिन्निति निदर्शनं दृष्टान्तः, तस्मिन्ननुमेय'सामान्येन साध्यसामान्येन सह दृष्टस्य प्रतीतस्य लिङ्गसामान्यस्यानुमेये साध्यमिण्यन्वानयनं सद्भावोपदर्शनं येन वचनेन क्रियते तदनुसन्धानम् / दृष्टान्ते साध्याविनाभूतत्वेन दर्शितं लिङ्ग पक्षेऽनुसन्धीयते प्रतिपाद्यते, अनेनेति व्युत्पत्त्या / एतदेव स्वोक्तं विवृणोति - अनुमेयधर्ममात्रत्वेनाभिहितं लिङ्गसामान्यमिति / प्रतिज्ञा: नन्तरं हेतुवचनेन लिङ्ग वस्तुव्यावृत्त्यानुमेयेऽस्तीत्येतावन्मात्रतया हेतुत्वेनाभिहितः, न तु मिणि तस्य सद्भावः कथित इत्यभिप्रायः / लिङ्गस्य साध्यप्रतिपादने शक्तिरन्वयव्यतिरेको पक्षधर्मता च, सा पूर्व प्रतिज्ञाहेतुवचनाभ्यां तस्य नावगतेत्यनुपलब्धशक्तिकं निदर्शने साध्यधर्मसामान्येन सह दृष्टमनुमेये येन वचनेनानुसन्धीयते तदनुसन्धानमिति / [टि०] - ( // अथ अनुसन्धाननिरूपणम् // ). ___[212] 'एक[स्य] शब्दस्य इति :- एकस्य हेतुस्वरूप प्रतिपादकस्य शब्दस्य उभयार्थवाचकत्वस्य हेतुस्वरूपपक्षधर्मतालक्षणार्थद्वयवाचकत्वस्याभावात् // ( // इत्यनुसन्धाननिरूपणम् // ) [पं०] [212] 'पक्षधर्मता चेति (कं. 249.22) इति शक्तिः / सह दृष्टमिति (कं. 249.24) साधनम् / इदमिति (कं. 249.26) वह्निमत्वादिः / [कु०] [212] विवृणोतीति (कं. 249) हेतुत्ववचनेन पोनरुक्तयपरिहारायेति शेषः / वस्तुव्यावृत्त्याऽनुमेयेऽस्तीति (कं. 249) अनुपाख्ये व्यावृत्त्या साध्ये सति अनुमातव्ये सति साधनमस्तीति एतावन्मात्रं प्रतिपादितं न तु पक्षधर्मत्वेनेत्यर्थः / 1 अनुमेये-दे। 2 अनुमेयेन येन वचनेनानुसन्धानं-दे। 3 मेयसामान्येन सह-कं. 1; कं. 2 / 4 एकस्य -म. जे. 1, 2, 3 / 5 प्रत्यतिपादकस्य-अ। 6 हेतुहेतुस्वरूप-क। 7 अत्र "पक्षधमंता च सेति सेति शक्तिः" इति पाठेन भाव्यमिति भाति-सं।
| SR No. | 004336 |
| Book Title | Nyayakandali |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | J S Jetly, Vasant G Parikh |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 748 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 16 MB |