Page Text
________________ टिप्पणपञ्जिकाकुसुमोगमाविटीकात्रयोपेतम् न्यायकन्दली देवकुलग्रहणसमये देवदत्ताभावो निर्विकल्पेन गृहीतः, सम्प्रति 'स्मयते इति वाच्यम्, युक्तं घटादीनामिन्द्रियसन्निकर्षानिर्विकल्पेन ग्रहणम्, तेषां स्वरूपस्य परामपेक्षस्वात् / अभावस्य तु प्रतिषेधस्वभावस्य स्वरूपमेव यस्यायं प्रतिषेधः 'तवधीनम् / अतस्तत्प्रतिषेधतामन्तरेण तदभावस्य स्वरूपान्तराभावात् / तत्रास्य प्रतियोगिस्वरूपनिरूपणमन्तरेण निरूपणमशक्यम् / अयमेव हि भावाभावयोविशेषो यदेकस्य विधिरूपतया ग्रहणम् अपरस्य 'त्वन्यप्रतिषेधमुखेन / यदाह न्यायवात्तिककार:-"स्वतन्त्रपरतन्त्रोपलब्ध्यनुपलब्धिकारणभावाच्च विशेषः, 'सत् खलु प्रमाणस्यालम्बनं स्वतन्त्रम्, असत्तु परतन्त्रमन्यप्रतिषेधमुखेनेति" / यदि त्वभावस्यापि स्वातन्त्र्येण ग्रहणं तदा भावादविशेषः स्यात् / अतो नास्त्यभावस्य निर्विकल्पकेन ग्रहणम् / [टि०] योऽपि इति :-'मीमांसकाः प्रमाणमनुमानादतिरिक्तमित्यर्थः / कार्यदर्शनादेव इति:-कार्य ज्ञानमिन्द्रिय सम्बन्धः संयुक्तविशेषणतासमवेतविशेषणतादिः। 'स्वतन्त्रपरतन्त्रेति तत्रैव ग्रन्थे पूर्व भावाभावयोविशेषप्रतिपादने हेतून् [पं०] क्रियतेऽन्यत्र निवृत्तिः। तस्येति (कं. 226.12) भूतलादेः / “गत इति (क. 226.13) गतः सन् / न चेत्यादि गये न च (कं. 226.15) इति वाच्यम् (कं. 226.16) एवं पद स्वरूपमेवेति (कं. 226.18) स्वरूपमपीत्यर्थः / यस्येति (कं. 226.18) घटादेः। तबधीनमिति (कं. 226.18) घटाद्यधीनम् / तदभावस्येति (कं 226.19) घटाद्यभावश्य / तत्रेति (कं. 226.19) एवं सतीत्यर्थः / अस्येति (कं. 226.19) अभावस्य / प्रतियोगीति (कं. 226.19) घटादिः / न्यायवार्तिककार इति (कं. 226.21) उद्योतकराचार्यः / अविशेषः (कं. 226.23) [इति प्राप्तोतीत्यर्थः / मिबिकल्पकेमेति (कं. 226.24) इन्द्रियापात प्रत्यक्षेण / / [कुo] मनु संयोगसमवायविरहिणो भावस्य कथमिन्द्रियग्रहणयोग्यत्वमत आह कार्यदर्शनादिति (कं. 226) कश्चिदिति - विशेषणविशेष्यभावनामा [क]श्चित्संश्लेष इत्यर्थः / अत्र प्रयोगः-विमतं घटाभावज्ञानमिन्द्रियकार्यम्, तदन्वयव्यतिरेकानुविधायित्वाद्भूतलज्ञानवदिति / हेतोरन्यथासिद्धिमाशंकते -अप मतमिति (कं. 226) / पौरस्तस्य ज्ञानप्रागभावस्य लिंगतयोदाहरणस्य फलं दर्शयितुं तदनुसारि परकीयाभावप्रमाणं दृष्टान्तेनोदाहरति तथा होति (कं. 226) / सिद्धान्तिनः परिहाराभासमाशंक्य दूषयति न चेति (कं. 226) - प्रतिषेध[स्वभावस्य स्व] रूपमेवेति (कं. २२६)-प्रतिषेध एव स्वरूपमित्यन्वयः / तत्रास्येति (कं. 226) / ततश्च प्रतियोगिविशिष्टस्य ग्रहणानिर्विकल्पक म संभवतीत्यर्थः / 1 स्मर्यमाण-कं. 1; कं.२। 2 स्यात्तदधीनम् - कं. 1, कं. 2 / 3 तु पर-जे. 1, जे. 2; अन्य - जे. 3 / 4 सत्तु-कं. 1, कं. 2 / 5 स्यादिति-जे. 1, जे. 2 / 6 योऽपि इति योपीति मीमांसक:-अ, ब / 7 सम्बन्धसम्बन्धः-क। 8 स्वतन्त्रपरतन्त्रतेति -अ, ब, क / 9 हेतुर्निरूप्य-अ, ब / 10 स्थानान्तरगत-कं. 1 /
| SR No. | 004336 |
| Book Title | Nyayakandali |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | J S Jetly, Vasant G Parikh |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 748 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 16 MB |