Page Text
________________ टिप्पणपञ्जिकाकुसुमोदगमादिटीकात्रयोपेतम न्यायकन्दली रूपग्राहकत्वात्' / स्वाभाविकं तु यदस्य स्वरूपं तद्योगिभिरालोच्यते, यदा हि योगी वेदान्तप्रवेदितमात्मस्वरूपमहं तत्त्वतोऽ'जानीयामित्यभिसन्धानाहिरिन्द्रियेभ्यो मनः प्रत्याहृत्य क्वचिदात्मदेशे नियम्यकाग्रतयात्मानु'चिन्तनप्रवाहमभ्यस्यति, तदास्य तत्त्वज्ञानसंवर्तकधर्माधानक्रमेणाहकारममकारविनिर्मुक्तमात्मतत्त्वं स्फुटीभवति / यदा तु परात्माकाशकालादिबुभुत्सया तदनुचिन्तनप्रवाहमभ्यस्यति, तदास्य परात्मादितत्त्वज्ञानानुगुणोऽचिन्त्यप्रभावो धर्मः 'प्रचीयते, तबलाच्चान्तःकरणं बहिः शरीरान्निर्गत्य परात्मादिभिः 'संयुज्यते / तेषु संयोगात्, संयुक्तसमवायात्तद्गुणादिषु, संयुक्तसमवेतसमवाया गुणत्वादिषु, सम्बद्ध विशेषणभावेन समवायाभावयोनिं जनयति / दृष्टं तावत् समाहितेन मनसाऽभ्यस्यमानस्य विद्याशिल्पादेरज्ञातस्यापि ज्ञानम् / तदितरत्रानुमानम् / 'आत्माकाशादिष्वभ्यासप्रचयस्तत्त्वज्ञानहेतुः, विशिष्टाभ्यासत्वात् विद्याशिल्पाद्यभ्यासवत् / तथा बुद्धेस्तारतम्यं क्वचिनिरतिशयं सातिशयत्वात् परिमाणतारतम्यवत् / / . ननु सन्ताप्यमानस्योदकस्यौष्ण्ये तारतम्यमस्ति, न च तस्य सर्वातिशायी वह्निरूपतापत्तिलक्षणः प्रकर्षों दृश्यते / नापि लङ्घनाभ्यासस्य क्वचिद्विश्रान्तिरवगता, [टि०] नन्विन्द्रियमपि तत्र "ध्याप्रियते एव तत्कथं शब्दस्यैव साधकतमत्वाद् इत्यवधारणमत आह "इन्द्रियस्यापि इति / तस्य शब्दस्य सहकारि, तस्य व्यवच्छेदार्थमुक्तमध्यपदेश्यमित्ति / नन्विदं ज्ञानं यद्यन्द्रियकं तदा तस्य प्रत्यक्षत्वादेव - व्यवच्छेदो व्यर्थः / अथ शब्दजन्यं तदा इन्द्रियार्थोपप (त्पन्नम्, इत्यनेनापि व्यवच्छेदः सिद्धो व्यर्थमध्यपदेश्यग्रहणम, पूर्वपक्षयति नन्वित्यादि (क. 196.20) कलधौतस्येति (क. 197.1) हेम्नः / पुटपाकप्रबन्धाहितेति (कं. 197.1) ? जलवषारप्यैकच्छगणरक्षामृगादिसान्तत्यारोपिता। न चोदकतापस्ये स्थिर आश्रय इति / 197.1) उदकस्य परिक्षयास्थिताश्रयाभावः / स्वाश्रये इति (कं. 197.3) लङ्घने / स्थिराश्रय इति लङ्घने / स्थिराश्रयेति (कं. 197.6) स्थिरो नित्य आत्माऽऽश्रयो यस्याः / तस्या इति (कं. 1977) बुद्धः / [कु०] वत्काल्पनिकत्वात् यदाह विपरीतल्पग्राहकत्वादिति (कं. 196.8) [विपरीतरूपाटिग्राहकत्वं शरीरादिसम्बन्धस्य स्वाभाविकतया ग्राहकत्वं कथमालोक्यत इत्यत आह-यदाहीति (कं. 196.9) / क्वचिदात्मप्रदेश इति (कं. 196.10) विषयत्वोपमोजकचक्षुरादीन्द्रियसम्बन्धविषयिणि पुण्डरीकावच्छिन्न इत्यर्थः / "बहिनिर्गत्येति (कं. 196.14) तदिन्द्रिय क्षया परमात्मादिभिरित्यतद्गुणसंविज्ञानो बहुव्रीहिः / स्वस्थानस्थितस्यापि च्यापकसंयोगसम्भवात् / सदेवं योगिप्रत्यक्षस्य रूपं वारणं वाभिधाय तत्सद्भावेऽनुमानं दर्शयित व्याप्तिमाह दृष्टमिति (कं. 196.17) / 1 लोक्यते-कं. 1, क. 2 / 2 अनुजानीयाम्-कं. 1, कं. 2; जानीय-जे. 2 / 3 चिन्तनमभ्यस्यति कं. 1, कं.२ 4 कालदिगादि-जे.१। 5 उप-कं. 1, कं.२। 6 सम्प्रयुज्यते-जे. 1 / 7 तेषां-जे.१। . 8 तदुगुणत्वादिषु-कं. 1, कं. 2 / 9 आस्मादिषु-वे. 1 / 10 व्याप्रिप्यत-ड। 11 इन्द्रियाण्यपि मु. (3) पा. टि। 12 व्यपदेश- अ, ब, क / 13 बहिः शरीरान्निर्गत्य - कं /
| SR No. | 004336 |
| Book Title | Nyayakandali |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | J S Jetly, Vasant G Parikh |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 748 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 16 MB |