Nyayakandali

SR No.: 004336
Original Sutra Author: N/A
Author: J S Jetly, Vasant G Parikh
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra
Publication Year: 1991
Total Pages: 748
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 16 MB

Page 425

400 न्यायकन्दलीसंवलितप्रशस्तपादभाष्यम् प्रशस्तपादभाष्यम् [153} द्रव्यसंयोगविनाशादपि कथभ् ? यदा 'परत्वाधारावयवे कर्मोत्पन्नमवयवान्तराद्विभागं करोति तस्मिन्नेव काले पिण्डकर्मापेक्षाबुद्धचोर्युगपदुत्पत्तिः, ततो यस्मिन्नेव काले परत्वस्योत्पत्तिस्तस्मिन्नेव काले विभागाद् द्रव्यारम्भकसंयोगविनाशः, 'पिण्डकर्मणा च दिपिण्डविभागः क्रियत इत्येकः कालः। ततो यस्मिन्नेव काले सामान्यबुद्धिरुत्पद्यते, 'तस्मिन्नेव काले द्रव्यारम्भकसंयोगविनाशात् पिण्डबिनाशः, विनाशाच्च पिण्डसंयोगविनाशः, ततो गुणबुद्धिसमकालं 'पिण्डसंयोगयोविनाशात् परत्वस्य विनाशः / संयोगापेक्षाबुद्धघोर्युगपद्विनाशादपि कथम् ? यदा परत्वमुत्पद्यते तदेव परत्वाधारे कर्म, ततो यस्मिन्नंव काले परत्व'सामान्यज्ञानमुत्पद्यते, तस्मिन्नेव काले "पिण्डकर्मणा दिकपिण्डविभागः क्रियते, ततः सामान्यबुद्धितोऽपेक्षाबुद्धिविनाशः, विभागाच्च दिपिण्ड-.. संयोगविनाश इत्येकः कालः / ततः संयोगापेक्षाबुद्धिविनाशात् परत्वस्य विनाशः / ___ न्यायकन्दली . [153] द्रव्यसंयोगविनाशादपोत्यादि / 'द्रव्यसंयोगविनाशादपि कथं विनाशः ? यदा परत्वाधारावयवे कर्मोत्पन्नमवयवान्तराद्विभागं करोति, तस्मिन्नेव काले पिण्डकर्मापेक्षाबद्धयोर्युगपदुत्पत्तिः, ततो यस्मिन्नेव काले परत्वस्योत्पत्तिस्त"स्मिन्नेव कालेऽवयवविभागाद् द्रव्यारम्भकसंयोगविनाशः, पिण्डकर्मणा च "दिशः पिण्डस्य च विभागः क्रियत इत्येकः कालः / ततो यस्मिन्नेव काले सामान्यबुद्धिरुत्पद्यते तस्मिन्नेव काले द्रव्यारम्भकसंयोगविनाशात् पिण्डविनाशः, दिक"पिण्डविभागाच्च दिपिण्डसंयोगविनाशः, ततो गुणबुद्धिसमकालं पिण्डदिपिण्डसंयोगविनाशात परत्वस्य विनाशः। अपेक्षाबुद्धिविनाशस्तु न कारणम्, तदानीमेव सामान्यबुद्धेस्तस्य "भावात् / [पं०] [153] "तम्यावयव इति (कं 170.19) परत्वाधारस्य द्रव्यस्य द्वितन्तुकपरादेरवयवे। पिण्डकर्मापेक्षाबुद्धयोरिति (कं. 17020) परत्वाधारपिण्डकर्मणश्च अपेक्षाबुढेश्चेत्यर्थः / "यस्मिन् काले परत्वस्योत्पत्तिरिति (कं. 170.20) अवयवान्तराद्विभागकाले इति द्रष्टव्यम् / सामान्यबुद्धिरुत्पद्यत इति (कं. 170.22) परत्वबुद्धिरुत्पद्यते। "पिण्डसंयोगयोरिति =पिण्डश्च संयोगश्च पिण्डसंयोगौ तयोः पिण्डसंयोगयोः / अपेक्षाबुद्धिविनाशस्तु पुनः परत्वविनाशस्य 1 द्रव्यावयवे-दे। 2 पिण्डकर्मणा दिपिण्डस्य च-कं. 1, कं. 2, कि। 3 तत्समानकालं संयोगविनाशात् -जे; तत्समकालं संयोगविनाशात्-व्यो (519) दे। 4 पिण्डदिपिण्डसंयोग-कं. 1, कं. 2, कि। 5 तदाकं. 1, कं.२ कि। 6 सामान्यबद्धि-कं. 1, कं.२। 7 पिण्डविभागः क्रियते-दे। 8 द्रव्यस्य संयोगस्य च विनाशादपि कथं विनाशः? यदा द्रव्यावयवे-जे. 1, जे. 2, जे. 3 / 9 यस्मिन्नेव-कं. 1, कं. 2 / 10 तस्मिन्कालजे. 2, जे. 3 / 11 दिकपिण्डस्य-कं 1, कं 2 / 12 पिण्डविनाशाच्च पिण्डसंयोगविनाश:-कं. 1, कं. २,कि / 13 सम्भवात-क.१; कं.२। 14 परत्वाधारावयवे-कं। 15 यस्मिन्नेव-कं। 16 प्रतीकमिदं कन्दल्या नास्ति-सं।