Page Text
________________ 336 न्यायकन्दलीसंवलितप्रशस्तपादभाष्यम् न्यायकन्दली सम्प्रति महत्त्वान्महत्त्वोत्पतिमाह-द्विबहुभिर्महद्भिरिति / द्वौ च 'बहवश्च द्विबहवः तैरारब्धे कार्यद्रव्ये कारणमहत्त्वान्येव महत्त्वमारभन्ते, यत्र द्वाभ्यां महद्भ्यामप्रचिताभ्यामारभ्यते द्रव्यं तत्रावयवमहत्त्वाभ्यामेव महत्त्वस्योत्पादो बहुत्वसंख्याप्रचययोरभावात् / 'यत्र द बहुभिर्महद्भिरवयवैः कार्यमारभ्यते तत्रावयवमहत्त्वेभ्योऽवयविनि महत्त्वस्योत्पादो न बहुत्वसंख्यायाः, समानसंख्यैः स्थूलैः सूक्ष्मैश्चारब्धयोर्द्रव्ययोः स्थूलारब्धे महत्त्वातिशयदर्शनात् / संख्यायाः कारणत्वे हि कार्यविशेषो न स्यात्, तस्या अविशेषात् / यत्र तु समानपरिमाणैरवयवैरारब्धयोरवयवसंख्याबाहुल्यादेकत्र परिमाणातिशयो दृश्यते तत्रावयवसंख्यापि कारणमेष्टव्या, अन्यथा कार्य विशेषायोगः / यत्र समानसंख्यैः समानपरिमाणश्च कार्यमारब्धम्, तत्र महत्त्वोत्पत्तावुभयोरपि कारणत्वम्, प्रत्येकमुभयोरपि सामर्थ्यदर्शनात, तत्रान्यतरविशेषा दर्शनादित्यके / अपरे तु परिमाणस्यैव कारणतामाहुः, समानजातीयात् कार्योत्पत्तिसम्भवे विजातीयकारणकल्पनानवकाशात् / [पं०] महत्त्वादिति (कं. 135.19) परिमाणादित्यर्थः / अप्रचिताभ्यामिति (कं. 135.21) प्रचयः शिथिल: संयोगविशेषस्तदहिताभ्यां निबिडसंयोगाभ्यामित्यर्थः / बहुभिर्महद्भिरवयवैरिति (कं. 135.22) अत्र अप्रचितिरिति दृश्यम् अधिकारात् / बहुत्वसङ्ख्या [या] इति (कं. 135.23) पञ्चम्यन्तं पदम् / अविशेषादिति (कं. 135.25) / तुल्यत्वात् / तत्र सङ्ग्यापीति (कं. 135.27) अत्र अपि: अवधारणे सङ्ख्यैवेत्यर्थः / उभयोरपीति (कं. 135.28). “संख्यापरिमाणयोः / तत्रेति (कं. 136.1) द्रव्ये / एके इति (कं. 136.1) व्योमशिवाचार्याः / अपरे विति (कं. 136.2) वयं कन्दलीकाराः। समानजातीयादिति (कं. 136.2) परिमाणात् / विजातीयकारणकल्पनानवकाशादिति (कं. 136.3) विजातीयं कारणमत्र सङ्ख्या / [कु०] तत्रावयवमहत्त्वेभ्य इति (कं. 135.23) अवयवमहत्त्वेभ्योऽपीत्यर्थः / न बहुत्वसङ्ख्याया इति (कं 135.23) केवलाया इति शेषः / किं तहि ! समुच्चिताभ्यामित्यर्थः / तदेतत्कुत इत्याशङ्का महत्त्वस्यापि सामर्थ्यावधारणेन निवारयति "समसङ्ख्यैरिति सङ्ख्यायाः का[२]णत्व इति (कं. 135 25) केवलाया इति पूर्ववच्छेषः / बहुत्वस्यापि सामर्थ्यमवधारयति यत्र स्विति (कं. 135.27) महत्वोत्पत्ती महत्व विशेषोत्पत्ताविति शेषः / एके वयमित्यर्थः / सामान्याकारविशेष प्रति प्रयोजकत्वसाम्ये सजातीयत्वे पक्षपातो निष्प्रमाण इति भावः / 1 वहवश्च तैराब्धे - कं. 1; कं. 2 / 2 यत्र बहुभि -जे. 3 / 3 तत्र सङ्घयापि - जे. 1, जे. 2 / . 4 मेष्टव्यम् - जे. 1, जे. 2 / 5 विशेषायोगात् - जे. 1, जे. 2 / 6 विशेषानवधारणात् - जे. 1, जे. 2 / 7 तत्रावयवसयापि - कं। 8 'संख्या' इति अपुस्तके नास्ति / 9 ननु-ह. लि / 10 समानसङ्ख्य-कं /
| SR No. | 004336 |
| Book Title | Nyayakandali |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | J S Jetly, Vasant G Parikh |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 748 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 16 MB |