Page Text
________________ 215 न्यायकन्दलीसंवलितप्रशस्तपादभाष्यम् न्यायकन्दली समानमेतद्विभुत्वेऽपि मनसः, तस्मादविभुत्वेऽपि 'तस्य युक्त्यन्तरं वाच्यम्, तदुच्यते विभुत्वावात्ममनसोः परस्परसंयोगाभावे सत्यात्मगुणानां ज्ञानसुखादीनामनुत्पत्तिरसमवायिकारणाभावात् / आत्मार्थसंयोगस्य ह्यसमवायिकारणत्वेऽर्थदेशे ज्ञानोत्पत्तिः स्यावसमवायिकारणा'व्यवधानेन प्रदेशवृत्तीनां गुणानामुत्पादात् / आत्मेन्द्रियसंयोगस्यासमवायि'कारणत्वेऽपि शग्वज्ञानानुत्पत्तिः, आकाशात्मकेन श्रोत्रेणात्मनः संयोगाभावात् / न च बहिर्देशे प्रत्ययो नापि शब्दज्ञानानुत्पादः, तस्मादात्मार्थसंयोगस्यात्मेन्द्रियसंयोगस्य चासमवायिकारणत्वे प्रतिषिद्ध परिशेषादात्ममनःसंयोगस्यासमवायिकारणत्वं व्यवतिष्ठते, तच्च मनसो व्यापकत्वे न 'सम्भवतीत्यनुत्पत्तिरेव ज्ञानसुखादीनाम् अस्ति च तेषामुत्पादः, स एव मनसो विभुत्वं निवर्तयतीति / [टि०] विपक्षे बाधकम् / ननु मनसो व्यापकत्वादात्मसवन्द्रियसम्बन्धेऽपि बुभुत्सा नियमात् न 'ज्ञानयोगपयं भविष्यति? नवम्, बुभुत्सामन्तरेण गच्छत्तणादिज्ञानानुत्पादप्रसङ्गात् / "बुभुत्सयैव 'ज्ञाननियमे मनःकल्पनावैयर्थ्याच्च / अथ पर एकस्यारमममःसंयोग स्यैकमेव ज्ञामं प्रति कारणत्वं विभत्वेऽपि मनसः समानमिति "प्रतिपिपादयिषुराह अथ कथम् इत्यादि / "धगदीनां बहुत्वाद् इन्द्रियसंयोगिनामपि बहुत्वे "[इन्द्रियद्वारेण मनःसंयोगानामपि बहुत्वे] किमित्येकमेव समूहालम्बनं ज्ञानं न तु प्रतिघट मेककमित्यर्थः / [पं०] विशुद्धविविधन्यायमौक्तिकप्रकराकर इति-न्यायशम्देन प्रमाणोपपन्नानि वाक्यानि उच्यन्ते / पदार्थप्रवेशस्यायकवलीटीकायामिति-पदार्थप्रवेशकमिति प्रशस्तकरभाष्यनाम, तस्य न्यायकन्वल्याख्या या टीका तस्याम् / [30] पूर्वशरीरादिति (कं. 93.11) वीतरागनन्मदर्शनादेकस्यानेकशरीरयोगसिद्ध व्यापकस्य संयोगहेतु क्रियाविरहान्मनसस्तदभावेऽपसर्पणोपसर्पणयोरसिद्धी प्रेत्यभावानुपपत्तिरिति भावः / परत्वापरत्ववेगाः सिद्धा इति (कं. 93.13) मतीन्द्रियेऽपि मनस्यनुमिति (:) पापेक्षाबुद्धया परस्वापरत्वयोरुत्पत्तिर्न विरुध्यते / अदृष्टकार्यकर्मयोगित्वेनापिछलनादिवदेव वेगोऽपि प्रमाणसिद्धि (दः) स्वीकर्तव्य इति भावः / अस्पर्शत्वात्वाद्र्व्याणा[ना] रम्भकत्वमिति (कं. 93.14) भाष्यस्य मर्तत्वाद्र (दद्र)व्यानारम्भकमिति न प्रतिपक्षः मर्तस्याप्यनारम्भाविरोधात / आरम्भे तु स्पर्श एव प्रयोजकः / यदि स्पर्शवान् पुनरिभे (द) अनुपभोग्यगुणः स्यादित्यनुकूलतर्कसम्भवादित्यभिसन्धायासिद्धिमात्रं 1 तस्य-कं. 1, कं. 2 पुस्तकयो स्ति। 2 व्यवधाने - जे. 3 / 3 कारणत्वे शब्द - कं. 1, कं. 2 / 4 भवति-जे 1, जे. 2, जे. 3 / 5 नियमवदिति-अ, ब, क; 6 ज्ञानायौगपा-ड; 7 बुभुत्सैव-अ, ब, क; 8 नियमेन-द; 9 स्यैव ज्ञानं-; 10 प्रतिपादयिषु-ड; 11 घटादीनामपि बहूत्वाद्-क; 12 [ ] एतचिह्नान्तर्गतः पाठः अपुस्तके नास्ति /
| SR No. | 004336 |
| Book Title | Nyayakandali |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | J S Jetly, Vasant G Parikh |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 748 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 16 MB |