Page Text
________________ टिप्पणपञ्जिकाकुसुमोदगमादिटीकात्रयोपेतम् 135 प्रशस्तपादभाष्यम् भुवमपतेर्महेश्वरस्य सञ्जिहीर्षासमकालं शरीरेन्द्रियमहाभूतोपनिबन्धकानां सर्वात्म'गतानामदृष्टानां वृत्तिनिरोधे सति महेश्वरेच्छात्माणु'संयोगजकर्मभ्यः शरीरेन्द्रियकारणाणुविभागेभ्यस्तत्संयोगनिवृत्तौ तेषा'मापरमाण्वन्तो विनाशः। तथा पृथिव्युदक न्यायकन्दली पश्चाटुक्तमपि संहारं प्रथमं कथयति-ब्राह्मण मानेनेति / अस्माकं पञ्चदश मिमेवाः काष्ठा। "त्रिंशत्काष्ठाः कला। पञ्चदश कला नाडिका। त्रिंशत्कलो मुहूर्तः / प्रिंशता मुहूर्तेरहोरात्रः। पञ्चदशाहोरात्राः पक्षः। द्वौ पक्षो मासः। द्वौ मासावृतुः / षाऋतवो द्वादश मासाः संवत्सरः। ऋतुत्रयेणोत्तरायणम्, ऋतुत्रयेण च दक्षिणायनम् / उत्तरायणञ्च देवानां दिनम्, दक्षिणायनम्च देवानां रात्रिः / तथाभूताहोरात्रशतत्रयेण षष्टयाधिकेन वर्षम् / द्वादशसहस्रश्च वर्षेश्चतुर्युगम् / चतुर्युगसहस्रण ब्रह्मणो दिनमेकम् / इत्यनेन मानेन वर्षशप्तस्यान्तेऽवसाने, वर्तमानस्य ब्रह्मणोऽपवर्गकाले मुक्तिकाले, संसारे नानास्थानेषु भूयो भूयः शारीरादिपरिग्रहेण, खिमानां गर्भवासादिविविधदुःखेन दुखितानां प्राणिनाम, निशि विश्रामार्थ कियरकालं दुःखोपशमार्षम, सकलभवनपतेः सर्वत्राव्याहतप्रभावस्य, महेश्वरस्य सम्जिहीर्षा संहारेच्छा भवति / तत्समानकालं तवनन्तरं शरीरेन्द्रियमहाभूतोपनिबन्धकानां शरीरेन्द्रियमहाभूतारम्भकाणां सर्वात्मगतानां [हिं०] भत्रापि सन्देहः स्यात् / 'आपरमाण्वन्त इतिः-अत्र अन्त'शाग्यः स्वरूपार्थः, आङ् मर्यावायाय, "आ-मर्यादा परमाण्वन्तः परमाणुर्येषामिति बहुव्रीहिः, भन्यथा भाऊन्तशब्दयोरेकस्यैकस्य वैयथ्यं स्यात् / पञ्चदशाहोरात्राणि इति:समाहार एवं नपुंसकत्वाद्, अत्र समाहारं कृत्वा तत इतरेतरद्वन्द्वे एकशेषः कार्यः / सञ्जिहीर्षा इति-तावत्कालावच्छेदको"पाभ्यवच्छिन्नकालसहकृतत्वम् एवेश्वरेच्छाया उत्पादः तस्यानित्यत्वात् एवं प्रयत्नस्यापीति / तावद्विनाश इति भवति, [पं०] महेश्वरेच्छात्माणुसंयोगजा' 'नीति - व्यापकत्वादात्मनः द्वयणुकादिविनाशप्रक्रमेणेति - आश्रयविनाशाद्विनाशः / श्यणुकादीनां चाश्रयो ट्यणुकमेव / अतस्तदादिविनाशः / प्रतिक्रियेति-प्रतिसमाधानम् / ब्रा (ब)ह्मणोऽपवर्गकाले निशोत्युक्तमित्यादि-यथा निशायां प्रबोधः प्रत्यस्तमयो भवति, एवमपवर्गकालेऽप्यदृष्टवृत्तिप्रतिबन्धेन मनःसंयोगस्यासमवायिकारणस्याभावात्प्रबोध प्रत्यस्तमयो भवति / अनेम च साधर्म्यणापधर्गोऽप्युपचारान्निशे (शी)त्युक्तः / अदृष्टवयात्मपरमाण्वस्थानसंकीर्तनमिति-अदृष्टवदित्यत्र मनुः / / 1 गतादृष्टाना-। 2 संयोगकर्मभ्यः-हे। 3 माणुनो-। 4 त्रिशतिः-कं. 1, कं.२। 5 वर्षे युगम् -1.1, जे.३। 6 आपरमाणवन्त-म; 7 आमर्याद - अ, ब, क; 8 यस्येति - रात्राः -मु; रामाणि-जे. जे. 3; १०पाध्यिवच्छिन्न-अ,ब: 11 संयोगेम्यः-कं.।
| SR No. | 004336 |
| Book Title | Nyayakandali |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | J S Jetly, Vasant G Parikh |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 748 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 16 MB |