Nyayakumudchandra Part 2

SR No.: 004327
Original Sutra Author: N/A
Author: Mahendramuni
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Publication Year: 1941
Total Pages: 634
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 15 MB

Page 97

विषयानुक्रमः 533 mato अर्थापत्तौ अविनाभावस्य गम्यविशेषणत्वञ्च अर्थप्रतीतिविशिष्टत्वं वा ? असिद्धम् 519 | नाप्यर्थस्य धमित्वम; शब्दार्थयोः सम्बन्धाउपमानादीनां परोक्षेऽन्तर्भावान्न जनानां भावादेव 534 प्रमाणसंख्याव्याघातः नापि शब्दार्थयोः अन्वयव्यतिरेको स्तः इति तृतीयः परोक्षपरिच्छेदः सम्बन्धस्मृत्यपेक्षित्वञ्च अननुमानभूते संश यो मानादावप्यस्ति 22 कारिकाव्याख्या 523 तानी | ततः शब्दो नानुमानं विभिन्नविषय-सामग्रीप्रमाणाभासत्वेन प्रसिद्धमपि विज्ञानं कथञ्चि ____ समन्वितत्वात्, पुरुषैर्यथेष्टं नियुज्यमानस्य देव प्रमाणाभासं न सर्वथा 523 | अर्थप्रतीतिहेतुत्वात् 535 ज्ञानं हि यस्मिन्नंशे अविसंवादि तत्र प्रमाण शब्दो नानु मानम् आप्तोक्तत्वेनैव अव्यभि. मितरत्र तदाभासम् 523 / चारिज्ञानजनकत्वात् 536 विवृतिविवरणम् 524 शब्दस्य अर्थवाचकत्वम् 536-543 23 कारिकार्थः 525 / (बौद्धस्य पूर्वपक्षः ) शब्दोऽप्रमाणम् वस्त्वविकल्पज्ञानं न प्रत्यक्षाभं किन्तु प्रमाणमेव 525 | सम्बद्धत्वात् निर्विकल्पकमेव प्रत्यक्षाभं भवितुमर्हति शब्दार्थयोहि तादात्म्यं तदुत्पत्तिर्वा सम्बन्धः विवृतिव्याख्या स्यात् ? अर्थासंस्पशिनः शब्दाः विकल्पमात्रजन्मानः 24 कारिकार्थः 528 तिरस्कृतबाह्यार्थान् प्रत्ययानुत्पादयन्ति 536 प्रतिसंहारैकान्तस्य लक्षणम् 528 प्रत्यक्षादीनां व्यवहाराविसंवादात् प्रामाण्यम् 529 नचात्र पुरुषदोषाणामपराधः 537 बाधकप्रत्ययोत्पत्तावपि शब्दो मिथ्याज्ञानं 25 कारिकार्थः 526 जनयति अतो नासौ अर्थसंस्पर्शी 537 श्रुतज्ञानमतीन्द्रियार्थे प्रमाणम् 530 | (उत्तरपक्षः) शब्दः सम्बद्धमेवार्थ प्रकाशयति 26 कारिकार्थः - प्रतिनियतप्रत्ययहेतुत्वात् 538 श्रुतस्य प्रमाणत्वसमर्थनम् 531-536 | योग्यतालक्षणश्च सम्बन्धोऽभ्युपेयते (वैशेषिकबौद्धयोः पूर्वपक्षः) शब्दोऽनुमानान्न . सङ्केतसचिवा योग्यता अर्थबोधनिमित्तम् 539. व्यतिरिच्यते अभिन्नसामग्री-विषयवत्त्वात, सङ्केतस्य लक्षणम् 539 सम्बद्धार्थप्रतिपत्तिहेतुत्वात्, अन्वयव्यति- सङ्कतोऽपि सहजयोग्यतानिबन्धन एव प्रव. रेकवत्त्वात्, पक्षधर्मोपेतत्वाच्च 531 ते अतो न वाच्यवाचकव्यत्ययः 539 शब्दो विवक्षायामेव प्रमाणं न बाह्यार्थे 531 | सर्वशब्दानां सर्वशब्दार्थप्रत्यायनशक्तिरुपेयते, (उत्तरपक्षः) अभिन्न विषयत्वस्यासिद्धेः, अर्थ सङ्केताच्च प्रतिनियतार्थप्रतिपत्तिर्भवति 540 - मात्रं हि शब्दस्य विषयः अनुमानस्य तु | शब्दो हि ज्ञापकः अतः सङ्केतापेक्ष एवार्थबोधकः 541 धर्मविशिष्टो धर्मीति 532 आप्तप्रणीतस्य शब्दस्यार्थासंस्पर्शित्वं प्रसाअनयोविषयाभेदो हि सामान्यमात्रविषयतया, ध्यते, अनाप्तप्रणीतस्य, शब्दमात्रस्य वा ? 541 तद्वन्मात्रविषयतया, सम्बद्धार्थप्रति शब्देहि संवादविसंवादौ पुरुषगुणदोषनिबन्धनौ 542 पत्तिहेतुतया वा स्यात् ? 532 | शब्दस्यहि स्वरूपमर्थमात्रप्रकाशकत्वं न तु अभिन्नसामग्रीसमन्वितत्वमप्यसिद्धम् 532 यथार्थायथार्थप्रकाशकत्वम्, तस्य वक्तनात्र पक्षधर्मता, धर्मिणोऽसिद्धः 533 गुणदोषनिबन्धनत्वात् चक्षुर्वत् 542 अत्र धर्मी शब्द:, अर्थो वा स्यात् ? 533 प्रमाणं शब्द: अर्थोपलब्धिनिमित्तत्वात् स्वपरशब्दत्वाद्धेतो: कि शब्दस्य अर्थविशिष्टत्वं पक्षसाधनदूषणसमर्थत्वात् सकलतत्त्ववि, साध्यते, अर्थप्रत्यायनशक्तियुक्तत्वम्, | प्रतिपत्तिनिमित्तत्वाच्च 543 530 538