Nyayakumudchandra Part 2

SR No.: 004327
Original Sutra Author: N/A
Author: Mahendramuni
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Publication Year: 1941
Total Pages: 634
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 15 MB

Page 95

विषयानुक्रमः 483 प्रभावस्य वस्तुत्वे हि किं सः प्रमाणान्तरेण 16 कारिकाव्याख्यानम् 483 गृह्यते प्रभावप्रमाणेन वा ? 475 सविकल्पकप्रत्यक्षेण न सर्वात्मना वस्तु प्रतीप्रमाणपञ्चकानुत्पत्तिहि किं निषेध्यविषय यते अतः अगृहीतांशग्रहणाय अनुमानस्य - ज्ञानङपतया प्रात्मनोऽपरिणाम: अन्य साफल्यम् वस्तुविज्ञानं वा ? 475 | 17 कारिकाव्याख्यानम् 485 आत्मनोऽपरिणामस्य हि अभावरूपत्वात् कथं क्षणिकत्वसिद्धये न स्वभावहेतोः सम्भावना 485 प्रामाण्यम् ? 475 18 कारिकाव्याख्या 487 अन्यस्मिन् वस्तुमात्रे विज्ञानम. घटाभावाश्रये वा विज्ञानमभावपरिच्छेदकम् ? सविकल्पबुद्धेः न स्वतः सिद्धिः नापि परतः 487 (सौगतस्य पूर्वपक्षः) न भावस्वरूपातिरिक्त: 16 कारिकाव्याख्या 486 कश्चिदर्भाव: प्रत्यक्षानुमानग्राह्यः 476 उपमानस्य न प्रमाणान्तरत्वम् 489 अभावाकारस्य ज्ञानेऽनुप्रवेशे ज्ञानस्याप्य उपमानप्रमाण विचारः 484-500 सत्त्वापत्तिः 477 (मीमांसकस्य पूर्वपक्ष) उपमानस्य लक्षणम् 489 अविनाभाविलिङ्गाभावान्नानुमानादपि अनधिगतार्थगन्तृत्वादुपमानस्य प्रामाण्यम् अभावग्रहणम् 477 न प्रत्यक्षानुमानयोरुपमानस्य अन्तर्भावः 490 ( उत्तरपक्षः ) प्रतीतिभेदात् स्वरूपभेदात् लिङ्गादनुत्पद्यमानत्वात् पक्षधर्मत्वादिग्रहणासामग्रीभेदात् अर्थक्रियाभेदाच्च भावा भावाच्च नानुमानत्वम् 491 ____ भावयोर्भेदः 477 नाप्यर्थापत्त्यादिषु उपमानस्यान्तर्भावः प्रतिनियतप्रतियोगिस्मरणान्यथानुपपत्त्या (उत्तरपक्षः) प्रत्यभिज्ञान एव उपमानस्य प्रतिनियताभावप्रतिपत्तिः प्रत्यक्षतएव अन्तर्भावः प्रतिपत्तव्या 478 पूर्व कस्यानुभवाभाव:-गवयावच्छेदस्य इह भूतले घटो नास्तीति विशिष्टप्रतीतेः कि सादृश्य वा ? निषिध्यमानो घटादिरेव निबन्धनम्, | सादृश्यं हि असिन्निहितत्वान्नानुभूयते, प्रतिबतदाश्रयो भूतलादिर्वा ? 478 धकसद्भावाद्वा? यदि भाव एवाभावः तर्हि भावकाले भावदेशे सादृश्यस्य एकैकत्र परिसमाप्तितः प्रतियोगिच अभावप्रतीतिः स्यात् 479 न्यदृष्टेप्युपलब्धिः 493 भतलमात्र घटाभावप्रतीतेनिबन्धनं विशिष्ट वा?४७२ | सादश्यव्यवहार एव हि प्रतियोगिग्रहणापेक्षो विशिष्टत्वपक्षे च किं स्वरूपकृतं वैशिष्टयं घट न तु स्वरूपम् संसर्गरहितत्वकृतं वा ? 479 स्मरणापेक्षं गवयप्रत्यक्षं सादृश्यज्ञानमुपजननापि सद्व्यवहारानुदये एव अभावव्यवहारः यति अनपेक्षं वा? यतोऽभावस्य आभिमानिकत्वम् 479 / गोपिण्डस्मरणापेक्षित्वे च किं गोपिण्डस्मृतिसद्व्यवहारानुदयस्य च नास्तीति व्यवहार मात्रापेक्षम् सादृश्यावच्छिन्नगोपिण्डस्मनिबन्धनत्वे सुषुप्तावस्थायामपि नास्तीति रणापेक्षं वा ? 494 व्यवहारः स्यात् सन्निकृष्टसादृश्यस्य हि करणत्वं किं तदनुमापन च मुदगरादिसामग्रयाः कपालोत्पाद एवो कत्वम्, तत्स्मारकत्वम्, तदुपमापकत्वं वा? 495 पयोगः; तया घटविनाशस्यापि करणात् 480 उपमानस्य अनुमाने वाऽन्तर्भावः 496 प्रमाणतः प्रतीयमानत्वादिसाधनैः अभावस्य (नैयायिकस्य पूर्वपक्षः) संज्ञासंज्ञिसम्बन्धज्ञानवस्तुत्वसिद्धिः 482 मुपमानम् 496 अर्थक्रियाकारित्वात प्रागभावादिभेदवत्त्वाच्च न हीदं संज्ञासंज्ञिसम्बन्धज्ञानं प्रत्यक्षाद्यन्यतम... “अभावो वस्तु 482 |... प्रमाणफलम् 497 10